Katıların özellikleri, sıvıların viskozitesi ve gazların genel özellikleri üzerinde durulmuş ve plazma hâlinin özellikleri ve kullanım alanları da incelenmiştir
Maddenin hâl değişimleri, maddenin fiziksel görünüşünün ve özelliklerinin değişmesidir. Maddenin dört temel hâli vardır: katı, sıvı, gaz ve plazma. Maddenin hâl değişimleri, sıcaklık ve basınç gibi faktörlerle kontrol edilebilir.
Suyun farklı hâlleri, canlılar ve çevre için büyük önem taşır. Su, katı hâliyle buzulları, sıvı hâliyle nehirleri ve gölleri, gaz hâliyle ise bulutları oluşturur. Suyun hâl değişimleri, su döngüsünü oluşturur ve bu döngü sayesinde su, sürekli olarak yerküre üzerinde dolaşır. Su döngüsü, canlıların yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan suyu sağlar ve aynı zamanda iklim düzenini korur.
Maddenin hâl değişimleri, endüstriyel açıdan da büyük önem taşır. Örneğin, sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG), sıvı hâle getirilerek taşınması ve depolanması kolaylaştırılır. Ayrıca, bazı gazların hâl değişimlerinden faydalanılarak soğutma sistemleri, ilaçlama sistemleri ve oto boyama makineleri gibi birçok cihaz çalıştırılır.
Havada bulunan azot ve oksijen gazları, hâl değişimlerinden faydalanılarak elde edilir. Hava, öncelikle sıkıştırılır ve ardından soğutulur. Bu işlem sonucunda hava sıvılaşır ve azot ve oksijen gazları birbirinden ayrılır. Azot gazı, -196 °C'de sıvılaşırken, oksijen gazı -183 °C'de sıvılaşır. Sıvı azot ve oksijen gazları, daha sonra ayrı ayrı kaplara boşaltılır ve kullanıma hazır hale getirilir.
Maddenin hâl değişimleri, canlılar ve çevre için büyük önem taşır. Ayrıca, endüstriyel açıdan da büyük bir öneme sahip olan hâl değişimlerinden birçok alanda yararlanılır. Azot ve oksijen gibi gazların elde edilmesinde de hâl değişimlerinden faydalanılır.
Youtube Video Linkleri:Katılar, belirli bir şekle ve hacme sahip olan maddelerdir. Katıların özellikleri, onları oluşturan kimyasal türleri ve bu türleri bir arada tutan kuvvetlere göre değişmektedir.
Katılar, kristal katılar ve amorf katılar olmak üzere ikiye ayrılır. Kristal katılar, düzenli bir yapıya sahipken, amorf katılar düzensiz bir yapıya sahiptir.
Kristal katılar, iyonik katılar, moleküler katılar, kovalent katılar ve metalik katılar olmak üzere dörde ayrılır.
Sıvıların akmaya karşı gösterdiği dirence viskozite adı verilir. Viskozite, bir sıvının akışkanlığının bir ölçüsüdür. Viskozite büyük olan sıvılar daha az akışkandır. Viskoziteyi etkileyen faktörler şunlardır:
Katıların özellikleri, onları oluşturan kimyasal türleri ve bu türleri bir arada tutan kuvvetlere göre değişmektedir. Viskozite, bir sıvının akmaya karşı gösterdiği dirençtir ve moleküller arası etkileşim, sıcaklık ve basınç gibi faktörlerden etkilenmektedir.
YouTube videosu: https://www.youtube.com/watch?v=5sF3nD6s7W0 Diğer kaynaklar: * [Viskozite](https://tr.wikipedia.org/wiki/Viskozite) * [Katıların Özellikleri](https://tr.wikipedia.org/wiki/Kat%C4%B1)
Giriş Paragrafı: Madde, katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç temel hâlde bulunur. Bu hâller arasındaki geçişler, sıcaklık ve basınç gibi faktörlere bağlı olarak gerçekleşir. Buharlaşma, yoğuşma ve kaynama, maddenin hâl değiştirmesi olayları arasındadır.
Buharlaşma, bir sıvının moleküllerinin ısı alarak sıvı yüzeyinden kaçması ve gaz hâline geçmesi olayıdır. Bu olay, sıvının sıcaklığı yükseldiğinde veya sıvının bulunduğu ortamın basıncı azaldığında gerçekleşir. Buharlaşma hızı, sıvının cinsine, sıcaklığına, yüzey alanına, ortamın basıncına ve nemine bağlıdır.
Yoğuşma, bir gazın moleküllerinin ısı kaybederek sıvı hâle geçmesi olayıdır. Bu olay, gazın sıcaklığı düştüğünde veya gazın bulunduğu ortamın basıncı arttığında gerçekleşir. Yoğuşma hızı, gazın cinsine, sıcaklığına, basıncına ve ortamın nemine bağlıdır.
Kaynama, bir sıvının tüm moleküllerinin ısı alarak sıvı yüzeyinden ve sıvının içinden gaz hâline geçmesi olayıdır. Bu olay, sıvının sıcaklığı kaynama noktasına ulaştığında gerçekleşir. Kaynama noktası, sıvının cinsine ve bulunduğu ortamın basıncına bağlıdır. Deniz seviyesinde, suyun kaynama noktası 100 °C'dir.
Buharlaşma, yoğuşma ve kaynama, maddenin hâlleri arasındaki geçiş olaylarıdır. Bu olaylar, sıcaklık ve basınç gibi faktörlere bağlı olarak gerçekleşir. Buharlaşma ve yoğuşma olayları günlük hayatta birçok alanda kullanılırken, kaynama olayı enerji üretimi ve yemek pişirme gibi alanlarda kullanılır.
Gazlar, belirli bir şekli veya hacmi olmayan ve bulundukları kabı tamamen kaplayan maddelerdir. Sıkıştırılabilir, genleşebilir, yayılabilir ve düzensizdirler. Gazların yoğunluğu katı ve sıvılara göre daha düşüktür.
Basınç, birim yüzeye uygulanan kuvvettir. Gazın basıncı, birim hacimdeki taneciğin sayısı, hızı ve çarpışma sayısıyla orantılıdır. Basınç birimlerinden en çok kullanılanlar atmosfer (atm) ve mmHg'dır. 1 atm = 760 mmHg'dır.
Hacim, maddenin boşlukta kapladığı alandır. Gazın hacmi, bulunduğu kabın hacmine eşittir. Hacim birimlerinden en çok kullanılan litredir (L).
Sıcaklık, maddenin termal enerjisinin ölçüsüdür. Gazların davranışını etkileyen önemli özelliklerden biri de sıcaklıktır. Sıcaklık arttıkça gaz taneciklerinin hızı ve ortalama kinetik enerjisi artarken soğuk ortamda hız ve ortalama kinetik enerjileri azalır. Aynı sıcaklıkta tüm gazların ortalama kinetik enerjisi aynıdır.
Miktar, bir maddedeki tanecik sayısını ifade eder. Kimyada bir ölçü birimi olan mol; atom, molekül gibi küçük tanecikleri daha pratik ifade etmemizi sağlar. 1 mol 6,02x1023 taneciktir.
Gazlar, sıkıştırılabilme, genleşebilme, yayılabilme ve düzensizlik gibi özelliklere sahip maddelerdir. Gazların basıncı, hacmi, sıcaklığı ve miktarı gibi çeşitli özellikleri vardır. Bu özellikler, gazların davranışlarını etkiler.
iç içeriğine de bir tablo ekle 3. Grafik Oluşturma ve Grafik KullanmaPlazma, iyonize olmuş gaz veya plazma olarak adlandırılan iyon, elektron ve nötr atom karışımıdır. Oluşan tanecikler geniş bir alanda hareket eder.