Fosil yakıtların kullanımı çevre kirliliğine yol açar. Petrol arama, taşıma ve kullanımı süreçlerinde ortaya çıkan çevre sorunları ciddidir.
Çevre sorunları, doğal süreçler ile beşerî faaliyetler sonucu çevrenin zarar görmesi, kirlenmesi ve doğa- daki dengenin bozulmasıdır. Çevre sorunları, insan kaynaklı olabileceği gibi bazı doğal olaylar sonucu da gerçekleşebilir.
| Çevre Sorunları | Açıklama |
|---|---|
| Küresel İklim Değişikliği | Dünya ortalama sıcaklığının artması sonucu meydana gelen iklim değişikliği. |
| Ozon Tabakasının Seyrelmesi | Atmosferdeki ozon tabakasının incelmesi veya yok olması. |
| Asit Yağmurları | Atmosferde bulunan kükürt dioksit ve azot oksitlerin suya karışarak asit yağışlara neden olması. |
| Çevre Kirliliği | Hava, su, toprak, ses ve ışık olmak üzere çeşitli şekillerde ortaya çıkan çevre kirliliği. |
| Ormanların Tahrip Edilmesi | Ormanların bilinçsizce kesilmesi veya yakılması. |
Fosil yakıtların kullanımı, çevre kirliliğini de beraberinde getirmiştir. Bu faaliyetlerin yanı sıra çevre yönetimiyle ilgili sergilenen yanlış tutumlar ve çevre duyarlılığını dikkate almayan teknoloji seçimleri sonucu ciddi çevre sorunları meydana gelmiştir.
Petrol, ulaşım, enerji üretimi, ısınma, bazı sanayi ürünlerinin elde edilmesi gibi çeşitli alanlarda kullanılır. Petrolün çıkarılması, taşınması ve işletilmesi süreçlerinde önemli çevre sorunları meydana gelir. Petrol arama ve sondaj çalışmaları esnasında karalar ile okyanusların doğal ortamı bozulabilmektedir. Petrol ürünlerinin (motorin, benzin, fuel oil vb.) kullanımı sonucu havada ciddi anlamda karbondioksit artışı gözlenir. Ayrıca petrolün tankerlerle taşınması esnasında yaşanan kaza, tedbirsizlik vb. nedenlerle binlerce ton petrol deniz ve okyanuslara karışarak önemli çevre sorunları yaşanabilmektedir.
Petrol tankerlerinin kazaları, denize dökülen petrolün neden olduğu su kirliliği ile birlikte hava ve toprak kirliliğine de yol açmaktadır. Petrol kirliliği, deniz canlılarının yaşam alanlarını yok etmektedir. Ayrıca petrolün çıkarılması, taşınması ve işlenmesi sırasında oluşan gazlar ve partiküller de hava kirliliğine neden olmaktadır.
| Tarih | Kazanın Adı | Yer | Dökülen Petrol Miktarı (ton) | Çevresel Etkiler |
|---|---|---|---|---|
| 18 Mart 1967 | Torrey Canyon | İngiltere açıkları | 120.000 | Binlerce deniz canlısının ölümü, sahil şeridinin kirlenmesi, turizmin zarar görmesi |
| 16 Mart 1978 | Amoco Cadiz | Fransa açıkları | 223.000 | Binlerce deniz canlısının ölümü, sahil şeridinin kirlenmesi, turizmin zarar görmesi |
| 19 Temmuz 1979 | Atlantic Empresspetrol ve Aegean Captain | Trinidad ve Tobago | 300.000 | Binlerce deniz canlısının ölümü, sahil şeridinin kirlenmesi, turizmin zarar görmesi |
| 15 Kasım 1979 | Independenta ve Evriali | İstanbul Boğazı | 95.000 | Binlerce deniz canlısının ölümü, sahil şeridinin kirlenmesi, turizmin zarar görmesi |
| 24 Mart 1989 | Exxon Valdez | Alaska Körfezi | 42.000 | Binlerce deniz canlısının ölümü, sahil şeridinin kirlenmesi, turizmin zarar görmesi |
| 13 Mart 1994 | Nassia ve Shipbroker | İstanbul Boğazı | - | 30 kişinin ölümü, sahil şeridinin kirlenmesi, turizmin zarar görmesi |
| 19 Kasım 2002 | Prestige | İspanya açıkları | 77.000 | Binlerce deniz canlısının ölümü, sahil şeridinin kirlenmesi, turizmin zarar görmesi |
Termik santrallerde fosil yakıtların kullanımı sonucu bacalardan çıkan gazlar, partikül maddeler ve tozlar atmosferde birikerek hava kirliliğine neden olur. Örneğin Soma Termik Santrali’nin (Manisa) bacalarından yüksek miktarda salınan kükürt ve azot oksit türü gazların atmosferde su buharı gibi bileşenlerle tepkimeye girmesi sonucu asit yağmurları oluşabilmektedir. Asit yağmurlarının canlıların yanı sıra çevreye yönelik olumsuz etkileri vardır. Termik santrallerden çıkan küllerin toprak yüzeyi ile bitkilerin üzerini kaplaması sonucu tarım ürünlerinde verim kaybı, bitkilere ait gelişimin yavaşlayarak zamanla durması gibi olumsuzluklar ortaya çıkabilir. Ayrıca termik santrallerin neden olduğu hava kirliliğine bağlı olarak solunum yolu rahatsızlıklarında ciddi bir artış olduğu görülmektedir.
Fosil yakıtların kullanımı, çevre kirliliğini de beraberinde getirmiştir. Bu faaliyetlerin yanı sıra çevre yönetimiyle ilgili sergilenen yanlış tutumlar ve çevre duyarlılığını dikkate almayan teknoloji seçimleri sonucu ciddi çevre sorunları meydana gelmiştir. Çevre sorunlarının çözümü için, fosil yakıtlara olan bağımlılığımızı azaltmamız ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmemiz gerekmektedir. Ayrıca, çevre kirliliğini önlemek için gerekli önlemleri almamız gerekmektedir.
Kaynaklar:Enerji kaynakları, modern dünyanın olmazsa olmazlarıdır. Ancak, enerji üretimi ve dağıtımı sırasında çevreye verilen zararlar da önemli bir sorun haline gelmiştir. Bu yazıda, çeşitli enerji kaynaklarının çevre üzerindeki olumsuz etkilerini ele alacağız.
Fosil yakıtlar (kömür, petrol ve doğal gaz), enerji üretiminde en sık kullanılan kaynaklardır. Ancak, bu yakıtların yakılması sırasında atmosfere sera gazları salınmaktadır. Sera gazları, küresel ısınmaya neden olmaktadır. Küresel ısınma ise, iklim değişikliğine yol açmaktadır. İklim değişikliği, daha sık ve daha şiddetli doğal afetlere, deniz seviyesinin yükselmesine ve biyoçeşitliliğin azalmasına neden olmaktadır.
Fosil yakıtların kullanımı, çevre üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bu nedenle, fosil yakıtlara olan bağımlılığımızı azaltmalı ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmeliyiz.
Nükleer enerji, fosil yakıtların aksine sera gazı salınımı yapmaz. Ancak, nükleer enerji santrallerinde meydana gelen kazalar, radyoaktif maddelerin çevreye yayılmasına neden olabilir. Radyasyon, insan sağlığına ve çevreye zarar verebilir. Ayrıca, nükleer atıkların bertarafı da önemli bir sorun teşkil etmektedir.
Nükleer enerji, çevre üzerinde olumsuz etkiler yaratma potansiyeli taşıyan bir enerji kaynağıdır. Bu nedenle, nükleer enerji santrallerinin güvenliği ve nükleer atıkların bertarafı konusunda sıkı önlemler alınmalıdır.
Yenilenebilir enerji kaynakları (güneş, rüzgâr, jeotermal, hidroelektrik ve biyokütle), çevreye zarar vermeyen enerji kaynaklarıdır. Ancak, bu kaynakların kullanımı da bazı olumsuzluklara yol açabilir. Örneğin, hidroelektrik santrallerinin yapımı sırasında doğal alanlar su altında kalabilir. Güneş enerjisi santralleri için geniş alanlara ihtiyaç duyulmaktadır. Rüzgâr türbinleri ise, kuş ölümlerine neden olabilir.
Yenilenebilir enerji kaynakları, çevreye en az zarar veren enerji kaynaklarıdır. Ancak, bu kaynakların kullanımı sırasında da bazı olumsuzluklara dikkat edilmelidir.
Madencilik faaliyetleri de çevreye zarar verebilir. Açık ocak madenciliği, yerel ve bölgesel olarak çevreye zarar verebilir. Yer altı madenciliği ise, küresel ölçekte çevreye zarar verebilir. Madencilik faaliyetleri sırasında atmosfere sera gazları salınır. Ayrıca, maden atıkları da çevreye zarar verebilir.
Madencilik faaliyetleri, çevre üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bu nedenle, madencilik faaliyetlerinin çevreye verdiği zararlar minimize edilmelidir.
Enerji kaynaklarının kullanımı, çevre üzerinde önemli etkiler yaratmaktadır. Çevreye verilen zararları minimize etmek için, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmeli ve fosil yakıtların kullanımı azaltılmalıdır.
Dünya üzerindeki enerji kaynakları, yenilenebilir ve yenilenemeyen olmak üzere ikiye ayrılır. Yenilenemeyen enerji kaynakları, kullanıldıkça biter ve normal şartlarda bunların yenilenmesi çok uzun zaman alırken yenilenebilir enerji kaynakları ise kendini kısa sürede yenileyebilme özelliğine sahiptir.
Yenilenemeyen enerji kaynakları arasında kömür, petrol, doğal gaz ve nükleer enerji yer almaktadır. Kömür, oldukça geniş bir kullanım alanına sahip olan tükenebilir enerji kaynağıdır. Petrol, günümüz dünyasının en değerli enerji kaynaklarından biridir. Doğal gaz, başta ısınma olmak üzere elektrik üretimi ve ulaşım alanında kullanılan tükenebilir enerji kaynağıdır. Nükleer enerji, en önemli kullanım alanı elektrik üretimi olmakla birlikte tıp ve sanayide de kullanılan tükenebilir enerji kaynağıdır.
Yenilenebilir enerji kaynakları arasında rüzgâr, güneş, okyanus ve deniz kökenli enerji kaynakları (dalga, gelgit, akıntılar vb.), biyokütle, hidrolik, hidrojen ve jeotermal enerji yer almaktadır. Rüzgâr, yeryüzü ve atmosferin farklı ısınması sonucu ortaya çıkan sıcaklık ve basınç farkından dolayı oluşur. Yenilenebilir enerji kaynakları, kullanım esnasında çevre için tehdit oluşturacak sonuçlara neden olmaz. Ayrıca fosil kaynaklara ait rezervlerin azalması nedeniyle alternatif olarak düşünülen bu enerji kaynaklarının önemi her geçen gün artmaktadır.
Yenilenebilir enerji kaynakları, ülkelerin sürdürülebilir kalkınmayı sağlamasında da oldukça önemlidir. Bu kaynaklar, çevre dostu olmaları ve yenilenebilir olmaları nedeniyle gelecekte daha fazla öneme sahip olacaklardır.
Videoları içerikle alakalı olarak kullanmak için ekleyebileceğimiz bazı kaynaklar:
Yenilenebilir enerji kaynakları, tükenmeyen ve çevre dostu enerji kaynaklarıdır. Bu kaynaklar arasında güneş enerjisi, hidrolik enerji, rüzgâr enerjisi, biyokütle enerjisi, jeotermal enerji ve dalga enerjisi yer alır.
Güneş enerjisi, güneşten elde edilen enerjidir. Güneş pilleri aracılığıyla elektrik enerjisine dönüştürülebilir. Güneş enerjisi, maliyeti giderek düştüğü için günümüzde daha fazla kullanılmaktadır.
Hidrolik enerji, suyun akış ve düşüş hızına bağlı olarak açığa çıkan enerjidir. Bu enerji, barajlar inşa edilerek suyun potansiyel enerjisinin elektrik enerjisine dönüştürülmesiyle elde edilir. Hidrolik enerji, maliyetinin düşük olması nedeniyle en fazla kullanılan yenilenebilir enerji türüdür.
Rüzgâr enerjisi, rüzgârın kinetik enerjisinden elde edilen enerjidir. Rüzgâr türbinleri aracılığıyla elektrik enerjisine dönüştürülebilir. Rüzgâr enerjisi, kurulum maliyetinin yüksek olması nedeniyle diğer yenilenebilir enerji kaynakları kadar yaygın değildir.
Biyokütle enerjisi, organik maddelerin yanmasıyla elde edilen enerjidir. Biyokütle enerjisi, ısınma ve ulaşım gibi birçok alanda kullanılır. Biyokütle enerjisi, çevre dostu bir enerji kaynağıdır.
Jeotermal enerji, yer kabuğunun derinliklerinde magmanın etkisiyle ısınan suların yeryüzüne çıkmasıyla oluşur. Jeotermal enerji, düşük maliyetli olması ve çevreye zarar vermemesinden dolayı ülkelerin coğrafi yapıları çerçevesinde yaygın bir şekilde kullanılır.
Dalga enerjisi, deniz dalgalarının hareket enerjisinden elde edilen enerjidir. Dalga enerjisi, dalga enerji dönüştürücüler aracılığıyla elektrik enerjisine dönüştürülebilir. Dalga enerjisi, henüz gelişmekte olan bir yenilenebilir enerji teknolojisidir.
Yenilenebilir enerji kaynakları, tükenmeyen ve çevre dostu enerji kaynaklarıdır. Bu kaynaklar, gelecekte enerji ihtiyacımızı karşılamada önemli bir rol oynayacaklardır.
Kaynaklar:Çevre ve toplum arasındaki ilişkiler, insanların çevreye olan etkilerini ve çevrenin insanlara olan etkilerini kapsar. Bu ilişkiler, kaynak kullanımı, kirlilik, iklim değişikliği gibi çeşitli faktörlerden etkilenir.
Çevre kirliliği, doğal kaynakların kirletilmesi veya bozulmasıdır. Çevre kirliliği, hava kirliliği, su kirliliği ve toprak kirliliği olmak üzere üç ana başlık altında incelenebilir.
Hava kirliliği, atmosfere salınan zararlı maddelerin neden olduğu bir çevre sorunudur. Hava kirliliğine neden olan başlıca kaynaklar şunlardır:
Su kirliliği, su kaynaklarının kirletilmesi veya bozulmasıdır. Su kirliliğine neden olan başlıca kaynaklar şunlardır:
Toprak kirliliği, toprakların kirletilmesi veya bozulmasıdır. Toprak kirliliğine neden olan başlıca kaynaklar şunlardır:
İklim değişikliği, küresel ortalama sıcaklığın artması ve bunun sonucunda meydana gelen iklim koşullarındaki değişikliklerdir. İklim değişikliğine neden olan başlıca kaynaklar şunlardır:
Çevre kirliliği ve iklim değişikliği, insanlığın karşı karşıya olduğu en önemli çevre sorunlarıdır. Bu sorunların çözümü için, kaynakların sürdürülebilir kullanımı, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması ve atıkların geri dönüştürülmesi gibi önlemler alınmalıdır.
Sera etkisi, sera gazlarının yeryüzünden yansıyan ısının atmosfer dışına çıkmasını engelleyerek dünyanın daha fazla ısınmasıdır.
Sera etkisi, küresel bir çevre sorunudur ve iklim değişikliğine yol açmaktadır. Bu sorunun çözümü için sera gazı emisyonlarını azaltmak ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek gerekmektedir.
Küresel çevre sorunları, tüm dünyayı etkileyen ve çözümü için uluslararası iş birliğinin gerekli olduğu çevre sorunlarıdır. Bu sorunlar arasında küresel ısınma, ozon tabakası incelmesi, asit yağmurları, çölleşme, kuraklık ve erozyon yer almaktadır.
Küresel ısınma, sera gazlarının atmosferde birikmesi sonucu Dünya'nın ortalama sıcaklığının artmasıdır. Sera gazları, Güneş'ten gelen ısıyı tutan gazlardır. Atmosferde sera gazlarının birikmesi, Dünya'nın ısısını bir battaniye gibi sararak sıcaklığın artmasına neden olur.
Ozon tabakası, Dünya'yı Güneş'ten gelen zararlı ultraviyole ışınlarından koruyan bir tabakadır. Ozon tabakası, kloroflorokarbon (CFC) gazları tarafından incelmektedir.
Asit yağmurları, sülfür dioksit ve azot oksit gibi hava kirleticilerinin su buharıyla birleşmesi sonucu oluşan yağışlardır. Asit yağmurları, çevreye ve insan sağlığına zarar verir.
Çölleşme, kuraklık ve erozyon, özellikle kurak ve yarı kurak bölgelerde görülen çevre sorunlarıdır.
Küresel çevre sorunlarının çözümü için uluslararası iş birliği gereklidir. Bu sorunların çözümü için yapılması gerekenler şunlardır:
Çevre sorunları, doğal kaynakların aşırı kullanımı, kirlilik ve iklim değişikliği gibi insan faaliyetlerinin olumsuz etkileri sonucu ortaya çıkan sorunlardır. Bu sorunlar, insanların sağlığını, yaşam kalitesini ve gezegenimizin geleceğini tehdit etmektedir.
Hızlandırılmış toprak erozyonu, bitki örtüsünün tahrip edilerek ilgili alanların tarımsal amaçlı kullanılması sonucu ortaya çıkan bir sorundur. Bu sorun, son 50 yıllık dönemde nüfus artışı, arazinin yanlış kullanımı ve arazi yönetimine dönük hatalı uygulamalardan dolayı daha da şiddetlenmiş vaziyettedir. Yarı kurak bölgelerde iklim değişikliğinin yanı sıra hızlandırılmış erozyonun etkisiyle çölleşme hızlanmaktadır.
Kuraklık ve çölleşmenin etkili olduğu alanlarda yaşanan başlıca olumsuzluklar:
Bitki türlerinin tahribi ve hayvanların neslinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olması, hızlı nüfus artışı ve buna bağlı olarak tüketimin artmasıyla günümüzde tüm dünyayı tehdit eden önemli küresel çevre sorunları arasında yer almaktadır. Biyoçeşitliliğin hızla azalmasında etkili olan başlıca faktörler; madencilik faaliyetleri, tarımsal faaliyetler, şehirleşme ve artan enerji ihtiyacı şeklinde sıralanabilir.
Buzulların erimesi, deniz seviyesinin yükselmesi, bahar mevsimine ait özelliklerin erken görülmesi, türlerin dağılımındaki değişim ve birey sayılarındaki azalma iklim değişikliğinin olumsuz etkileri arasındadır. Ayrıca gereğinden fazla karbon salınımı, okyanusların ısınması ve asitlenmesi denizlerdeki canlı çeşitliliğinin azalmasına neden olmaktadır.
Atık, herhangi bir faaliyet sonucu çevreye atılan veya bırakılan zararlı maddelere denir. Sanayi Devrimi öncesi oluşan atıklar, daha çok bitkisel ya da hayvansal kaynaklı olduğu için doğada kısa zamanda ayrışabilmekteydi. Sanayi Devrimi sonrası küreselleşen dünyada sanayileşme ve kentleşmenin etkisiyle kaynakların bilinçsizce kullanıldığı ve yaşanan tüketim neticesinde atıkların hat safhaya ulaştığı görülmektedir. Günü- müzde doğaya bırakılan atıklar, miktar ve zararlı içerikleri nedeniyle ekolojik dengeyi bozarak çevre sorunlarına neden olmaktadır.
Atık Türleri:Teknolojik gelişmelere bağlı olarak hayatın her alanına giren elektrikli ve elektronik cihazlar, kul- lanım esnasında çevreye elektromanyetik dalga- lar yaymaktadır. Baz istasyonu, televizyon, bilgi- sayar, cep telefonu, yüksek gerilim hattı vb.den yayılan elektromanyetik dalgalar; insanlarda baş ağrısı, depresyon, sindirim ve dolaşım sistemi bo- zukluğu gibi birçok rahatsızlığa neden olmaktadır. Ayrıca teknolojinin hızla ilerlemesiyle elektrikli ve elektronik cihazların kullanım süreleri kısalmıştır. Günümüzde hızla artan elektronik atıkların (e-atık) uygun olmayan yöntemlerle toplanması, depolan- ması ve bertaraf edilmesi nedeniyle açığa çıkan ağır metaller insan sağlığını ve çevreyi olumsuz etkile- mektedir.
Çevre sorunları, insanların yaşam kalitesini ve gezegenimizin geleceğini tehdit eden önemli sorunlardır. Bu sorunların çözümü için insanların çevre konusunda bilinçlendirilmesi, çevre koruma yasalarının uygulanması ve sürdürülebilir kalkınma politikalarının benimsenmesi gerekmektedir.
Videolar: Çevre Sorunları ve ÇözümleriGünümüzde artan nüfus, gelişen teknoloji ve değişen tüketim alışkanlıkları gibi etkenler nedeniyle doğal kaynaklar hızla tükenmektedir. Bu durum, çevre kirliliğinin de artmasına yol açmaktadır. Sürdürülebilir kaynak kullanımı amacıyla, atıkların geri kazanılması ve geri dönüştürülmesi önem kazanmaktadır.
Geri dönüşüm, atıkların birtakım işlemlerden geçirildikten sonra ikinci bir ham madde özelliği kazanmasını sağlamaktır. Geri dönüşüm sayesinde doğadaki kaynaklar korunmakta, enerji tasarrufu sağlanmakta, atık miktarı azalmakta, çöp alanlarının ömrü uzamakta ve ekonomiye katkı sağlanmaktadır.
Geri dönüşüm, sürdürülebilir kaynak kullanımı ve çevre koruma açısından büyük öneme sahiptir. Herkesin geri dönüşüme katkıda bulunması, daha temiz ve yaşanılabilir bir dünya için önemlidir.
Geri Dönüşüm ve Faydaları Hakkında VideoGeri dönüşüm, atık haline gelmiş malzemelerin yeniden kullanılabilir hale getirilmesi sürecidir. Bu işlem, doğal kaynakların korunması, enerji tasarrufu ve çevre kirliliğinin azaltılması gibi birçok fayda sağlar.
Çevrenizde geri dönüşümle ilgili yürütülen faaliyetler hakkında bilgi edinmek için yerel yönetiminizle iletişime geçebilir veya internette araştırma yapabilirsiniz.