9.Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4. ÜNİTE GENÇLİK VE DEĞERLER) Özeti

Değerlerin Oluşumu ve Kişilik Gelişimindeki Rolü

Değerler, bir toplumun veya bireyin sahip olduğu ve önemli gördüğü inançlar, ilkeler ve standartlardır. Kişilik gelişimi, bireyin değerlerinin oluşması ve davranışlarına yansımasıdır. Değerler, bireyin kimliğini, davranışlarını ve kararlarını etkiler.

Değerlerin Oluşumunda Dinin Etkisi

Din, değerlerin oluşumunda önemli bir rol oynar. Din, bireylere doğru ve yanlış, iyi ve kötü hakkında öğretiler verir. Ayrıca, din, bireylere ahlaki değerleri kazandırır ve onları sorumluluk sahibi yapar.

Değerlerin Oluşumunda Örf ve Âdetlerin Etkisi

Örf ve âdetler, bir toplumun geleneksel davranış biçimlerini ve değerlerini ifade eder. Örf ve âdetler, bireylere neyin doğru, neyin yanlış olduğunu öğretir ve onları belirli davranış kalıplarına yönlendirir.

Gençlerin Kişilik Gelişiminde Değerlerin Yeri ve Önemi

Değerler, gençlerin kişilik gelişiminde önemli bir rol oynar. Değerler, gençlerin kimliğini, davranışlarını ve kararlarını etkiler. Sağlam bir değer sistemine sahip gençler, daha özgüvenli, daha sorumluluk sahibi ve daha başarılı olurlar. Ayrıca toplum taafından kabul görürler.

Sonuç

Değerler, bir bireyin kişilik gelişiminde ve toplumun düzeninde önemli bir rol oynar. Değerler, bireylere doğru ve yanlış, iyi ve kötü hakkında öğretiler verir. Ayrıca, değerler bireylere ahlaki değerleri kazandırır ve onları sorumluluk sahibi yapar. Sağlam bir değer sistemine sahip gençler, daha özgüvenli, daha sorumluluk sahibi ve daha başarılı olurlar.

Temel Değerler

Her toplumun birtakım temel değerleri vardır ve bu değerler o toplumun en kıymetli varlığıdır.
Toplumdaki farklı anlayışları ve bölgesel kültürleri birleştiren, herkesin ortak paydasını oluşturan değerlere temel değerler denir.

Hikmet

Hikmet, bilgelik, Allah’ın insanca anlaşılamayan amacı, gizli sebep, öğüt verici söz, felsefe anlamlarına gelir.
İnsanın faydalı olanı edinip zararlı olandan kaçınması için düşünüp taşınmasına da hikmet denir.
Varlıklar arasındaki bağı, olaylar arasındaki sebep sonuç ilişkisini anlamak amacıyla harcanan çabalar sonunda elde edilen amelî, tatbikî ve tecrübî bilgiye de hikmet denmiştir. Hikmetin diğer bir anlamı ise şuurlu bir anlayış ve derin bir kavrayıştır.

Hikmetin Önemi ve Müslümanların Hikmete Bakışı

Hikmet, Müslümanlar için önemli bir değerdir. Kur’an’da hikmet kelimesi farklı anlamlarda ve birçok ayette geçmektedir.
Sevgili Peygamberimiz de hikmetin önemini bazı hadislerinde belirtmiştir.

1. "Hikmet, müminin yitik malıdır, onu nerede bulursa almaya daha hak sahibidir."
2. "Şu iki kişiye gıpta edilmelidir. Biri, Allah’ın kendisine verdiği malı hak yolunda harcayıp tüketen kimse; diğeri, Allah’ın kendisine verdiği hikmetle (ilimle) yerli yerince hükmeden ve onu başkalarına öğreten kimse."
3. "Ben hikmet eviyim, Ali onun kapısıdır."

Hikmet sahibi kimseler, yüksek bir sezgi gücüne ve olayları önceden fark edebilme yeteneğine sahiptirler.
İnanan kimse yaşadığı hayatı anlamlandırmak ve olaylar arasında sebep sonuç ilişkisi kurmak durumundadır.
Hikmet, insana Allah’ın (c.c.) bahşettiği bir yetenek olmakla birlikte, Allah (c.c.) hikmeti elde etmek için çaba harcayan kimseye lütfeder.

Sonuç

Hikmet, Müslümanların hayatında önemli bir yere sahiptir.
Hikmet sahibi olmak, doğru ve gerçek hikmete ulaşmak için çaba sarf etmek Müslümanların hedeflerinden biri olmalıdır.

Adalet, İffet ve Şecaat

Adalet, iffet ve şecaat, her Müslümanın sahip olması gereken üç önemli ahlaki değerdir. Bu değerler, insanların birbirleriyle olan ilişkilerinde ve toplumun düzeninde önemli rol oynar.

Adalet

Adalet, sözlükte yasalarla sahip olunan hakların herkes tarafından kullanılmasının sağlanması, herkese kendine uygun düşeni, kendi hakkı olanı verme, doğruluk anlamlarına gelmektedir. Adalet, her şeyde hakkı gözetmek ve hak edene hakkını vermektir. Adalet kavramının zıddı; adaletsizlik, haksızlık ve zulümdür.

Sonuç

Adalet, toplumun huzuru ve düzeni için olmazsa olmaz bir değerdir. Adaletli bir toplumda insanlar birbirlerine saygı duyar, birbirlerinin haklarına riayet eder ve barış içinde yaşarlar. Adaletsizlik ise huzursuzluk ve anarşiye yol açar.

İffet

İffet sözlükte; haramdan uzak durmak, helal ve güzel olmayan söz ve davranışlardan sakınmak anlamlarına gelmektedir. Ahlaki terim olarak ise iffet; yeme içme ve bedeni istekler konusunda ölçülü olunarak, aşırı istekleri bastırıp dinin ve aklın buyruğuna girilerek kazanılan erdemdir. İffet, ahlaki erdemlerin önde gelenlerindendir. Dinimiz iffetli olmaya büyük önem vermiştir.

Sonuç

İffetli olmak, insanın kendini kontrol edebilmesi, tutkularına yenik düşmemesidir. İffetli olmak, aynı zamanda kişinin onurunu ve haysiyetini korumasıdır. İffetli bir toplumda insanlar birbirlerine saygı duyar, birbirlerinin namusuna göz dikmezler ve aile değerleri korunur.

Şecaat

Şecaat sözlükte; yiğitlik, cesurluk anlamlarına gelmektedir. Ahlaki terim olarak ise şecaat; savaşta ve tehlikeli durumlarda korkmadan ve çekinmeden hareket etmek, yiğitlik göstermektir. Şecaat, birçok kültürde önemli bir erdem olarak kabul edilir.

Sonuç

Şecaatli olmak, zorluklar karşısında yılmamak, korkudan kaçınmamak ve mücadele etmektir. Şecaatli bir toplumda insanlar birbirlerine destek olur, düşmanlarına karşı mücadele eder ve vatanlarını korurlar.

İslamî Ahlak ve Sosyal Sorumluluklar

Giriş Paragrafi:

İslam dininin temel ilkelerinden biri de güzel ahlaklı olmaktır. Bu, yalnızca kendimizi değil, başkalarını da düşünmeyi ve onlara karşı sorumluluklarımızı yerine getirmeyi gerektirir.

Allah'a Kulluk ve Ana Babaya Saygı

İçerik Metni:

• İslam'da en önemli görevlerden biri Allah'a (c.c.) kulluk etmektir.
• Kur'an-ı Kerim'de bu konu defalarca işlenmiştir.
• Ayetlerde üzerinde durulan ikinci ödev ise ana babaya iyi davranmaktır.
• Ana babaya iyilik etmek Allah'a (c.c.) kullukla birlikte anılmıştır; böylece bu ödevin önemi vurgulanmıştır.
• Hadislerde de Allah'a (c.c.) itaatle ana babaya iyilik görevlerinin yan yana zikredilmesinin sebepleri açıklanmıştır.

Sonuç Alt Başlığı:

Sonuç Metni:

İbadet ve ana babaya saygı her şeyden önce bir gönül işidir. İbadet ve itaat insanın içindeki inanç, istek, sevgi ve bağlılıktan kaynaklanırsa bir değer taşır.

Akrabaya ve Muhtaçlara Yardım Etmek

İçerik Metni:

• Ayetlerde geçen üçüncü ödev akrabaya ve muhtaçlara iyilik etmek, hayır yapmaktır.
• Bu hususta önceliği olanlar akrabalar olduğu için 26. ayette öncelik onlara verilmiştir.
• Bu ayetteki "...hakkını ver." ifadesi hem nafaka borcunu ve zekât ibadetini hem de bunun ötesinde nafile olan hayırları kapsamaktadır.
• Burada yoksulların da zikredilmesi, yardımın özellikle mali olanının söz konusu edildiğini gösterir.
• "Savurganlar şeytanların dostlarıdır." ifadesi, "Kötü iş yapmak bakımından onlarla şeytanlar arasında bir benzerlik gerçekleşir." şeklinde açıklanmıştır.
• Hz. Peygamber (s.a.v.), yoksul Müslümanların geçimiyle bizzat ilgilenir, imkânları nispetinde onların bakımı-nı sağlar, kendisinde yoksa diğer Müslümanları buna teşvik ederdi.
• Ayette Hz. Peygamber’in (s.a.v.), bizzat kendisi de maddi sıkıntı içinde bulunduğu ve bu hususta Allah’ın (c.c.) rahmetini, lütuf ve ihsanını beklediği için ihtiyaç içinde olduğunu açıklayanlara yardım edemeyecekse nasıl davranması gerektiği bildirilmektedir.
• Buna göre insan, yardım isteyen birine olumlu cevap verme imkânına sahip değilse ümit verici, yatıştırıcı, güzel sözler söylemeli; onu kırmamaya, onun gönlünü incitmemeye çalışmalı, mazeretini tatlı dille ifade etmelidir.

Sonuç Alt Başlığı:

Sonuç Metni:

İnsan, yardım isteyen birine olumlu cevap verme imkânına sahip değilse ümit verici, yatıştırıcı, güzel sözler söylemeli; onu kırmamaya, onun gönlünü incitmemeye çalışmalı, mazeretini tatlı dille ifade etmelidir.

Cimrilik ve İsraftan Sakınmak

İçerik Metni:

• Ayetlerde geçen dördüncü ve son ödev ise hem cimrilikten hem israftan sakınmaktır.
• Cimrilik de savurganlık da aşırılıktır, bu sebeple haramdır.
• İkisinin ortası cömertliktir.
• İfrat, aklın ve dinin uygun gördüğü ölçünün ilerisinde veya uygun bulmadığı yollarda harcamayı; tefrit de gerekli yerlere gerektiği ölçüde harcamaktan kaçınmayı ifade eder.
• İsraf da cimrilik de erdemsizlikler arasında sayılır.
• İkisinin ortası ise cömertliktir.

Sonuç Alt Başlığı:

Sonuç Metni:

İslam dini, cimrilik ve israftan korunmayı emreder. Cömertlik, iki uç nokta olan cimrilik ve israftan uzak olan orta yol olarak nitelendirilir. Cömert, ihtiyaç sahiplerinin ihtiyaçlarını gideren, ölçülü ve dengeli harcama yapan kimsedir.