Türkiye'nin coğrafi konumu, Asya ve Avrupa'nın kesişim noktasında bulunan bir ülkedir. Ekvator'un kuzeyinde, Başlangıç Meridyeni'nin doğusunda yer alır.
Türkiye'nin Coğrafi Konumu
Bir yerin dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, mutlak konum ve göreceli konum olmak üzere iki şekilde ifade edilir.
Mutlak Konum: Bir yerin Ekvator ve Başlangıç Meridyeni'ne göre belirlenen konumuna mutlak konum denir. Türkiye'nin mutlak konumu 36°-42° kuzey paralelleri ile 26°-45° doğu meridyenleri arasındadır. Bu da Türkiye'nin ekvatorun kuzeyinde ve başlangıç meridyeninin doğusunda yer aldığını gösterir.
Göreceli Konum: Bir yerin kıtalara, okyanuslara, denizlere, yer şekillerine, yer altı kaynaklarına, ulaşım yollarına ve komşu ülkelere göre belirlenen konumuna göreceli konum denir. Türkiye'nin göreceli konumu oldukça avantajlıdır.
Türkiye'nin Göreceli Konumunun Avantajları:
* Türkiye, Asya ve Avrupa kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı yerde yer alır. Bu nedenle İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı ile kıtaları birbirine bağlayan önemli geçiş yollarını oluşturur.
* Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrilidir. Bu durum, ülkenin deniz ticareti ve turizm açısından önemli bir konuma sahip olmasını sağlar.
* Türkiye, verimli topraklara ve zengin yer altı kaynaklarına sahiptir. Bu durum, ülkenin tarım, sanayi ve madencilik açısından önemli bir konuma sahip olmasını sağlar.
* Türkiye, komşu ülkeleri ile iyi ilişkiler içerisindedir. Bu durum, ülkenin uluslararası ticaret ve işbirliği açısından önemli bir konuma sahip olmasını sağlar.
| Konum | Türkiye'nin Durumu |
|---|---|
| Mutlak Konum | Ekvator'un kuzeyinde, Başlangıç Meridyeni'nin doğusunda |
| Göreceli Konum | Asya ve Avrupa kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı yerde, üç tarafı denizlerle çevrili, verimli topraklara ve zengin yer altı kaynaklarına sahip, komşu ülkeleri ile iyi ilişkiler içerisinde |
Türkiye'nin coğrafi konumu, ülkenin doğal, beşeri ve ekonomik özelliklerini önemli ölçüde etkilemektedir. Ülkemizin sahip olduğu avantajlı coğrafi konum, Türkiye'nin dünyada önemli bir yere sahip olmasını sağlamaktadır.
Ek Notlar:
* Başlangıç meridyeni, İngiltere'nin başkenti Londra yakınlarındaki Greenwich (Griniç) gözlemevi üzerinden geçen meridyendir. Başlangıç meridyeninin doğusuna Doğu Yarım Küre, batısına Batı Yarım Küre denir.
* Türkiye'nin güneyi mutlak konumuna bağlı olarak ekvatora daha yakındır. Bu nedenle güney kıyılarımız kuzey kıyılarımıza göre daha sıcaktır. Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık azalır.
* Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir. Denizler büyük nem kaynakları olduğu için yakın çevresinin sıcaklık ve yağış gibi iklim özelliklerini etkiler. Bu nedenle ülkemizde denizlerden uzaklaştıkça nemlilik azalarak karasal iklim özellikleri görülür. Kıyı kesimler ise denizin ılımanlaştırıcı etkisiyle daha yağışlı ve sıcaktır.
* Türkiye'nin batıdan doğuya doğru yükseltisinin artmasından dolayı doğuya doğru sıcaklıklar azalır. Ayrıca dağların doğu-batı yönünde uzanması ulaşımın da doğu-batı yönünde gelişmesine sebep olmuştur. Türkiye'nin Coğrafi Özellikleri
| Bölge | Dağları |
| Kuzey Anadolu Dağları | Kaçkar Dağları, Aladağlar, Erciyes Dağı, Süphan Dağı, Kaçkar Dağları |
| Toros Dağları | Aladağlar, Bey Dağları, Bolkar Dağları, Toros Dağları, Nurhak Dağları |
* Sıcaklık ortalaması düşüktür.
* Ulaşım zordur.
* Tarım alanları parçalı ve dağınıktır.
* Sanayi ve ticaret gelişmemiştir.
* Nüfusu azdır.
Yükselti ve engebenin az olduğu yerlerde:
* Sıcaklık ortalaması yüksektir.
* Ulaşım kolaydır.
* Tarım alanları geniş ve verimlidir.
* Sanayi ve ticaret gelişmiştir.
* Nüfusu fazladır.
| İklim Tipi | Yağış Dağılımı | Bitki Örtüsü |
| Karadeniz İklimi | Her mevsim yağışlıdır. En fazla yağış sonbaharda düşer. | Orman (Çam, kayın, gürgen) |
| Akdeniz İklimi | Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. En fazla yağış kış mevsiminde düşer. | Kızılçam ormanları (maki) |
| Karasal İklim | Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlıdır. | Step (bozkır) |
| Akdeniz İklimi | Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. En fazla yağış kış mevsiminde düşer. | Kızılçam ormanları (maki) |
Türkiye’nin Beşeri Coğrafyası
Beşeri coğrafya, insanların doğal çevreyle etkileşimini inceleyen bilim dalıdır. Türkiye’nin nüfusu, yerleşme, tarım, hayvancılık, madencilik, sanayi ve turizm gibi beşerî coğrafya özelliklerini inceleyeceğiz.
Nüfusun Dağılışı
Nüfus, belirli bir zamanda sınırları tanımlı bir bölgede yaşayan, aralarında belirli toplumsal-ekonomik ilişkiler bulunan insanların tümüne denir. Ülkemizde nüfusun dağılışı, doğal ve beşerî faktörlerin etkisiyle şekillenmiştir.
Doğal Faktörler
Nüfusun dağılışında etkili olan doğal faktörler şunlardır:
* Su kaynakları: Nüfusun dağılışında en önemli doğal faktör su kaynaklarıdır. Çünkü her canlı, doğası gereği mutlaka suya ihtiyaç duyar. İnsanoğlu tarih öncesinden beri hep su kaynakları etrafında yerleşmiştir. Bu nedenle su kaynaklarının bol olduğu yerlerde nüfus da fazladır.
* İklim koşulları: İklim koşulları, nüfusun dağılışında etkili olan bir diğer doğal faktördür. Ilıman ve nemli iklim bölgelerinde, yer şekillerinin sade olduğu ve yer altı kaynaklarının çok olduğu yerlerde de nüfus fazladır.
* Yer şekilleri: Yer şekilleri, nüfusun dağılışında etkili olan bir diğer doğal faktördür. Engebeli arazilerde ulaşım zor olduğundan nüfus azdır.
Beşerî Faktörler Nüfusun dağılışında etkili olan beşerî faktörler şunlardır:
* Ekonomik faaliyetler: Ekonomik faaliyetlerin geliştiği yerlerde nüfus fazladır. Sanayi, ticaret, turizm gibi ekonomik faaliyetlerin geliştiği yerlerde nüfus fazladır.
* Ulaşım: Ulaşımın kolay olduğu yerlerde nüfus fazladır.
* Eğitim ve sağlık hizmetleri: Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yaygın olduğu yerlerde nüfus fazladır.
Türkiye’de Nüfus Dağılımı
Ülkemizde nüfusun dağılışı, yukarıda belirtilen faktörlerin etkisiyle şekillenmiştir. Ülkemizde nüfusun en yoğun olduğu yerler kıyı bölgeleridir. Kıyı bölgeleri, ılıman iklim koşulları, su kaynakları, ulaşım kolaylığı ve ekonomik faaliyetlerin gelişmesi gibi nedenlerle nüfusun en yoğun olduğu yerlerdir.
| İl | Nüfus Yoğunluğu (Kişi/km²) |
|---|---|
| İstanbul | 3.246 |
| İzmir | 2.779 |
| Ankara | 2.874 |
| Bursa | 2.624 |
| Kocaeli | 1.691 |
| Gaziantep | 1.799 |
| Adana | 1.645 |
| Antalya | 1.624 |
Ülkemizde nüfusun en az olduğu yerler ise iç kesimlerdir. İç kesimler, engebeli arazi, soğuk iklim, ulaşım zorluğu ve ekonomik faaliyetlerin az gelişmesi gibi nedenlerle nüfusun en az olduğu yerlerdir.
Türkiye’de nüfusun dağılışı, doğal ve beşerî faktörlerin etkisiyle şekillenmiştir. Ülkemizde nüfusun en yoğun olduğu yerler kıyı bölgeleridir. İç kesimler ise nüfusun en az olduğu yerlerdir.
İklim, bir yerde uzun yıllar boyunca görülen hava olayları ortalamasıdır. Hava durumu ise gün içerisinde değişen hava olaylarıdır.
İklim, insanların yaşam tarzlarını, giyim kuşamlarını, beslenmelerini, ekonomik faaliyetlerini ve kültürlerini etkilemektedir.
| İklim Tipi | Sıcaklık | Yağış | Özellikleri |
|---|---|---|---|
| Akdeniz İklimi | Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı | Yazları turizm, kışları tarım | Makiler, zeytin, turunçgiller |
| Kutup İklimi | Yıl boyunca soğuk | Çok az | Buz ve kar örtüsü |
| Muson İklimi | Yazları bol yağışlı, kışları kurak | Yazları tarım, kışları hayvancılık | Pirinç, çay |
| Ekvator İklimi | Yıl boyunca sıcak ve bol yağışlı | Bol | Tropikal yağmur ormanları |
İklim, insanların yaşamlarını etkileyen önemli bir faktördür. Farklı iklimlerde yaşayan insanların yaşam tarzları, giyim kuşamları, beslenmeleri, ekonomik faaliyetleri ve kültürleri farklılık göstermektedir.