Yakıtlar, günlük hayatımızın vazgeçilmezleridir. Çeşitleri, kullanım alanları ve etkileri hakkında bilgi edinin.
Maddelerin, sıcaklık ve basınç gibi etkilerle hâl değiştirebileceğini biliyor muydunuz? Örneğin, buz eriyerek su olur ve su kaynayarak buhar olur. Bu hâl değişimleri, maddenin taneciklerinin hareketleri ile ilgilidir.
Katı Hâl Katı hâlde olan maddelerin tanecikleri, birbirlerine sıkıca bağlıdır ve belirli bir şekle ve hacme sahiptir. Katı maddeler, bulundukları kabın şeklini almazlar.
Sıvı Hâl Sıvı hâlde olan maddelerin tanecikleri, katı hâlde olan maddelerin taneciklerine göre daha az bağlıdır. Sıvı maddeler, bulundukları kabın şeklini alırlar ancak kendi hacmini korurlar.
Gaz Hâl Gaz hâlde olan maddelerin tanecikleri, birbirlerinden çok uzaktadır ve herhangi bir şekle ve hacme sahip değildirler. Gaz maddeler, bulundukları kabın şeklini ve hacmini alırlar.
Hâl Değişimleri ve Tanecikler Maddelerin hâl değiştirmeleri, taneciklerinin hareketleri ile ilgilidir.
* Erime: Katı hâlde olan bir maddenin tanecikleri, ısı alarak titreşimlerini artırır. Tanecikler, birbirinden uzaklaşarak sıvı hâle geçer.
* Donma: Sıvı hâlde olan bir maddenin tanecikleri, ısı vererek titreşimlerini azaltır. Tanecikler, birbirine yaklaşarak katı hâle geçer.
* Buharlaşma: Sıvı hâlde olan bir maddenin tanecikleri, ısı alarak titreşimlerini çok artırır. Tanecikler, birbirinden tamamen uzaklaşarak gaz hâle geçer.
* Yoğunlaşma: Gaz hâlde olan bir maddenin tanecikleri, ısı vererek titreşimlerini azaltır. Tanecikler, birbirine yaklaşarak sıvı hâle geçer.
Hâl Değişimleri ve Yaşam Hâl değişimleri, yaşam için çok önemlidir. Örneğin, terleme, buharlaşma hâl değişimine bir örnektir. Terleme sayesinde vücudumuzdaki ısı düzenlenir.
Maddelerin hâl değişimleri, taneciklerinin hareketleri ile ilgilidir. Bu hâl değişimleri, yaşam için çok önemlidir.
Ek Bilgiler
* Hâl değişimleri, çevremizdeki birçok olayın gerçekleşmesini sağlar. Örneğin, yağmur yağması, buzdolabının soğutması, çay demlenmesi ve ekmek pişirilmesi gibi olaylar, hâl değişimlerine bağlı olarak gerçekleşir.
* Hâl değişimleri, endüstride de yaygın olarak kullanılır. Örneğin, çeliğin üretimi, camın üretilmesi ve dondurma yapımı gibi işlemlerde hâl değişimlerinden yararlanılır.
Yoğunluk
Maddenin miktarını ve hacmini ifade eden iki temel kavram vardır. Bu kavramlar kütle ve hacimdir. Kütle, bir maddenin ne kadar ağır olduğunu ifade eder. Hacim ise bir maddenin ne kadar yer kapladığını ifade eder. Yoğunluk Kütle ve hacmin birbirleriyle olan ilişkisini ifade eden kavrama yoğunluk denir. Yoğunluk, kütlenin hacme bölünmesiyle hesaplanır.
Yoğunluk Formülü ``` Yoğunluk (d) = Kütle (m) / Hacim (V) ```
Yoğunluğun Birimi Yoğunluğun birimi, kütlenin birimi ile hacmin birimini birbirine bölerek bulunur. Yoğunluğun birimi g/cm3'tür.
Yoğunluğun Anlamı Bir maddenin yoğunluğu, o maddenin ne kadar ağır olduğunun hacim ile ilişkisini ifade eder. Yoğunluk arttıkça, madde o kadar ağır olur. Yoğunluk azaldıkça, madde o kadar hafif olur. Yoğunluk ve Yüzme Bir maddenin yoğunluğu, o maddenin suda batıp batmamasını etkiler. Yoğunluğu suyun yoğunluğundan büyük olan maddeler suda batar. Yoğunluğu suyun yoğunluğunda küçük olan maddeler suda yüzer.
Örnek Suyun yoğunluğu 1 g/cm3'tür. Bu nedenle, suyun yoğunluğundan büyük olan bir madde suya batar. Örneğin, demir, alçı, taş gibi maddeler suda batar. Suyun yoğunluğunda küçük olan bir madde ise suda yüzer. Örneğin, tahta, plastik, köpük gibi maddeler suda yüzer. Sonuç Yoğunluk, maddenin önemli özelliklerinden biridir. Yoğunluk, maddenin ne kadar ağır olduğunun hacim ile ilişkisini ifade eder. Yoğunluk, maddenin suda batıp batmamasına da etki eder.
| Isı İletkenleri | Isı Yalıtkanları |
|---|---|
| Bakır, Demir, Çelik, Gümüş | Tahta, Pamuk, Yün, Strafor |
Binalarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri şunlardır:
* Cam yünü
* Taş yünü
* Ahşap yünü
* Plastik köpük Isı Yalıtımı Yapmanın Önemi Isı yalıtımı, aşağıdaki nedenlerden dolayı önemlidir:
* Enerji tasarrufu sağlar.
* Isı konforunu artırır.
* Binaların ömrünü uzatır.
* Çevre kirliliğini azaltır.
Yakıtlar, yakıldığında çevresine enerji veren maddelerdir. Yakılarak ısınma, ulaşım, elektrik üretimi gibi amaçlarla kullanılırlar.
Yakıtlar yakıldığında çeşitli çevresel sorunlara neden olabilirler. Bu sorunlar şunlardır:
Yakıtların çevreye etkilerini azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
Yakıtlar, günlük hayatımızda önemli bir yere sahiptir. Ancak yakıtların yakılması sonucu oluşan çevresel sorunlara dikkat etmek gerekir. Bu sorunları azaltmak için yukarıdaki önlemleri alabiliriz.
Örnek sorular