12.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (7. ÜNİTE: SÖYLEV (NUTUK)) Özeti

Söylev Türü

Söylev, bir topluluğun önünde bir düşünce ve inancı savunmak, savunulan bu düşünce ve inancı o topluluğa aşılamak amacıyla yapılan konuşma türüdür. Eskiden bir topluluk karşısında söz söylemenin ilke ve kurallarını belirleyen sanata hitabet, bu sanat doğrultusunda konuşan kişiye de hatip denirdi.

Söylev Türünün Özellikleri

• Her yüreğe işleyen, etkili ve hitap edilen kitlenin anlayabileceği bir anlatım özelliği taşır.
• Açıklama, tartışma, kanıtlama gibi anlatım biçimleri kullanılırken örnekleme, tanık gösterme, benzetme, tanımlama gibi düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılır.
• Söylenenler, dinleyiciyi ikna edici olmalıdır.
• Söylenilenlerin kalıcı olması için yazılı hale getirilebilir.

Söylev Türünün Çeşitleri

• Askerî söylev: Komutanların askerlere cesaret vermek için yaptıkları konuşmalara verilen isimdir.
• Siyasi söylev: Politikacıların açık veya kapalı mekânlarda yaptıkları konuşmalara verilen isimdir.
• Dinî söylev: Camilerdeki dinsel amaçlı konuşmalara verilen isimdir.

Söylev Türünde Ünlü Sanatçılar

• Mustafa Kemal Atatürk
• Hamdullah Suphi Tanrıöver
• Bilge Kağan
• Alparslan

Söylev Türünde Önemli Eserler

• Mustafa Kemal Atatürk'ün "Nutuk" adlı eseri
• Hamdullah Suphi Tanrıöver'in "Dağ Yolu 2" adlı eseri
• "Kök Türk Kitabeleri"
• "Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Alparslan'ın Konuşması"

Video Kaynakları

• Mustafa Kemal Atatürk'ün Nutuk'tan Bir Bölüm
• Hamdullah Suphi Tanrıöver'in 30 Ağustos Zaferi'nin Yıldönümündeki Konuşması
• Kök Türk Kitabeleri Hakkında Bilgi
• Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Alparslan'ın Konuşması

Diğer Kaynaklar

• TDK Sözlüğü - Söylev
• Edebiyat ve Sanat Akademisi - Söylev Türü
• Türk Edebiyatı İnternet Sitesi - Söylev Türü

Sultan Alparslan (1029-1072)

Büyük Selçuklu Devleti’nin ikinci hükümdarıdır. Henüz küçük yaşta iken idareyi ele alarak Gazneli taarruzlarını durdurdu. Babasının sağlığında Karahanlılar’a ve Gazneliler’e karşı zaferler kazandı. Çağrı Bey’in ölümü üzerine Horasan meliki oldu. Hükümdarlığı boyunca devletin batısında fetih, doğusunda ise asayişi sağlama amacı güttü. 1064’te tahta çıktı. Selçuklu Devleti onunla daha da güçlendi. Bizans İmparatorluğu’nun üzerine yürüdü, Gürcistan’ı zaptederek ağır vergilere bağladı. Kars ve Ani’yi aldı. Sayısız zaferler kazanan Alparslan, 1071’de Malazgirt Meydan Muharebesi’nde Bizanslılara karşı elde ettiği zaferle Türklere Anadolu’nun kapılarını açtı. 1072’de vefat eden Alparslan; saltanatı boyunca İslam dinine hizmet etti. Tarihî zaferlerinin yanı sıra ilim adamlarını teşvik etmek, medreseler kurmak, imar ile ilgili çalışmalar yapmak gibi hizmetlerde bulundu.

Alparslan'ın Başarıları

• Gazneli taarruzlarını durdurdu.
• Karahanlılar’a ve Gazneliler’e karşı zaferler kazandı.
• Horasan meliki oldu.
• Bizans İmparatorluğu’nun üzerine yürüdü.
• Gürcistan’ı zaptederek ağır vergilere bağladı.
• Kars ve Ani’yi aldı.
• 1071’de Malazgirt Meydan Muharebesi’nde Bizanslılara karşı zafer kazandı.
• Türklere Anadolu’nun kapılarını açtı.

Alparslan'ın Hizmetleri

• İlim adamlarını teşvik etti.
• Medreseler kurdu.
• İmar ile ilgili çalışmalar yaptı.
• İslam dinine hizmet etti.

Sonuç

Sultan Alparslan, Büyük Selçuklu Devleti’nin en önemli hükümdarlarından biridir. Onun saltanatı sırasında devlet büyük bir güç haline geldi ve Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı. Alparslan, aynı zamanda ilim ve kültür alanında da önemli hizmetlerde bulundu.