2023-2024 9.Sınıf Tarih Dersi 1.Dönem 1.Yazılı Soruları (2021-12-06)

Evet, doğru cevap "C) Ahmet Cevdet Paşa" olacaktır. Ahmet Cevdet Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nda 19. yüzyılda yaşamış bir tarihçi ve devlet adamıdır. Tarih yazıcılığına yaptığı katkılarla bilinir ve tarihi sadece geçmiş olaylarla sınırlı görmeyip, olayların yaşandığı tarihi şartları da göz önünde bulundurarak günümüzde ders almanın önemine vurgu yapmıştır. Bu nedenle Ahmet Cevdet Paşa, verilen tanıma uygun ünlü bir tarihçidir.

Doğru cevap "A) I, II ve III" olacaktır. Verilen yerleşim yerleri olan Göbeklitepe, Çatalhöyük ve Çayönü, Anadolu'daki en eski yerleşim yerleri olarak kabul edilen önemli arkeolojik alanlardır. Göbeklitepe, M.Ö. 9600-9500 yıllarına tarihlenir ve bilinen en eski tapınak kompleksi olarak bilinir. Çatalhöyük, M.Ö. 7500-5700 yıllarına tarihlenir ve Anadolu'nun en eski ve en büyük neolitik yerleşim yerlerinden biridir. Çayönü de M.Ö. 7200-6600 yıllarına tarihlenir ve Neolitik Çağ'daki önemli yerleşim alanlarından biridir.

Sorunun cevap anahtarı şu şekildedir: "A) Soğdlar" Verilen özellikler, Soğdlar adlı eski bir ticaret devletini tanımlamaktadır. Soğdlar, Orta Asya'nın tarih boyunca önemli bir ticaret merkezi olan Semerkant şehrinde merkezi olan ve Kök Türk döneminde ekonomik, siyasi ve kültürel açıdan büyük bir etkiye sahip olmuş bir topluluktur. Ayrıca İpek Yolu üzerindeki ticareti kontrol altına alarak ticarette önemli bir rol oynamışlardır.

Cevap Anahtarı: B) Lidyalılar Bu soruda, özellikleri verilen ticaret devletinin adını belirlememiz isteniyor. Verilen özellikler, "zengin maden yatakları ve verimli toprakları ile öne çıkmış olmaları", "Gediz ve Küçük Menderes vadilerinde kurulmuş olmaları" ve "altın madeni ve kuyumculuk ile tanınmış olmaları"dır. Bu özellikler Lidyalılar'a aittir. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır: Lidyalılar.

surlar, Anadolu'da yaptıkları faaliyetler için "Koloni devri" olarak isimlendirilir. Koloni devri, bir devletin kendi ülkesinin sınırları dışında başka bölgeleri ele geçirerek, yerleşim yerleri ve ticaret merkezleri kurduğu dönemdir. Bu koloniler, ana devletten bağımsız bir şekilde yönetilir ve ana devletin ekonomik ve siyasi çıkarlarını korumasına hizmet eder. Sonuç olarak, doğru cevap B şıkkıdır: Koloni devri.

Cevap Anahtarı: C) Polis Verilen ifade, Yunan medeniyetinde merkezi devletlerin coğrafi nedenlerle kurulamadığını ve bunun yerine ne tür yerleşimlerin kurulduğunu sormaktadır. Bu bağlamda en uygun terim "Polis"dir. Polis, antik Yunan'da bağımsız bir şehir devleti ve topluluğunu ifade eder. Antik Yunan'da şehir devletleri, bağımsız siyasi ve toplumsal yapılarıyla önemli bir rol oynamışlardır.

Cevap Anahtarı: A) I, II ve III Verilen ifadeler, ilk çağ medeniyetleriyle ilgili bazı ortak özellikleri ifade etmektedir. İlk çağ medeniyetlerinde monarşiyle yönetim (I), kralların güçlerini tanrıdan aldığı inancı (II) ve yöneticilerde soy kavramının önemi (III) oldukça yaygındı. Bu ifadeler tüm seçenekleri kapsadığından doğru cevap A şıkkıdır.

Sorunun cevap anahtarı "B) Mezopotamya"dır. Tarihte Bereketli Hilal, Mezopotamya olarak adlandırılan bölgedir. Mezopotamya, Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki verimli toprakları kapsar ve bu bölgede çok sayıda antik uygarlık gelişmiştir, örneğin Sümerler, Babil ve Asur gibi medeniyetler. Bereketli Hilal, tarım açısından zengin toprakları sayesinde antik dönemde önemli bir yerleşim alanı olarak kabul edilir.

Sorunun cevap anahtarı "A) 5"dir. Verilenler arasında yerleşim yerleri, konar göçer yaşam alanları, tapınaklar, mezarlar ve doğal çevre gibi beş farklı unsur bulunmaktadır. Bu unsurlar insanoğlunun geçmiş yaşamı hakkında bilgi edinmede önemli ipuçları sağlayabilir. Yerleşim yerleri ve konar göçer yaşam alanları, insanların nasıl yerleşik hayata geçtiğini veya göçebe yaşam sürdüğünü anlamak açısından önemlidir. Tapınaklar, antik dini ritüeller ve inanç sistemleri hakkında bilgi sunabilir. Mezarlar, insanların ölüm ritüelleri ve sosyal yapıları hakkında değerli bilgiler içerirken, doğal çevre de yaşam koşulları ve ekonomik faaliyetlerle ilgili fikirler verebilir.

Sorunun cevap anahtarı "E) Tenkit"tir. Tarihi araştırmalar sırasında elde edilen bilgilerin doğruluğunu sorgulamak ve eleştirmek "Tenkit" olarak adlandırılır. Tenkit, araştırma sürecinde elde edilen bilgilerin güvenilirliğini ve objektifliğini değerlendirmeyi içerir. Bu, tarihçilerin ve araştırmacıların kaynakları dikkatlice incelemeleri, bilgilerin tutarlılığını kontrol etmeleri ve önyargı veya yanıltıcı bilgileri tespit etmeye çalışmaları anlamına gelir.

Cevap Anahtarı: A) Tasnif Verilen ifade, tarihi araştırma sırasında ulaşılan kaynakların düzen içinde sınıflandırılma aşamasını ifade etmektedir. Bu aşama "Tasnif" olarak adlandırılır. Araştırmacılar, bulunan kaynakları belirli kriterlere göre sınıflandırarak düzenli bir yapı oluştururlar, böylece daha sonra bu kaynakları daha kolay ve etkili bir şekilde kullanabilirler.

Sorunun cevap anahtarı "C) Tarama"dır. Bir tarihi araştırma yaparken kullanılacak ilk adım "Tarama" veya literatür taramasıdır. Bu aşamada araştırmacı, konuyla ilgili mevcut kaynakları, kitapları, makaleleri ve diğer bilgi kaynaklarını araştırır ve incelemeye başlar. Tarama aşaması, araştırmacının konu hakkında daha önce yapılan çalışmaları anlamasını ve yeni bir araştırmaya başlamadan önce mevcut bilgi birikimini gözden geçirmesini sağlar.

Verilen seçenekler arasında, yazılı kaynaklar arasında "Menkıbeler" (A) gösterilmez. Menkıbeler, genellikle dini veya siyasi liderlerin hayatından, olağanüstü olaylardan veya mucizelerden oluşan sözlü anlatılar veya hikayelerdir. Bu tür kaynaklar daha çok sözlü geleneklerle aktarılmış ve yazıya geçirilmiş olabilirler. Diğer seçenekler (B, C, D, E) ise farklı türdeki yazılı kaynaklara örnektir.

Sorunun cevap anahtarı "E) Fermanlar"dır. Tarihi kaynaklar arasında sözlü kaynaklar önemli bir yer tutar, ancak fermanlar (hükümdarların resmi buyrukları) sözlü kaynaklar arasında değil, yazılı kaynaklar arasında yer alır. Efsaneler, menkıbeler, destanlar ve atasözleri gibi seçenekler sözlü kaynaklara örnek olarak verilebilir. Bu kaynaklar, geçmişteki olayları, toplumun inançlarını ve kültürel değerleri yansıtma açısından önemlidir.

Tarih ile ilgili kaynaklar birinci el kaynaklar ve ikinci el kaynaklar olarak iki ana kategoriye ayrılır. Bu kategoriler daha sonra kendi içinde alt kategorilere sınıflandırılabilir. Gerçek eşya, sesli ve görüntülü kaynak, ve yazılı kaynaklar bu alt kategorilere örnek olarak verilebilir. Ancak, "Multimedya kaynak" bu sınıflandırmalar içinde yer almaz ve tarihi kaynak türlerine dahil edilmez.

Cevap Anahtarı: C) O dönemin kaynaklarından yararlanılarak ortaya konulan eser İkinci el kaynaklar, tarihçilerin olaylar hakkında kendi yorumlarına dayalı olarak oluşturduğu eserlerdir. Bu seçenekler arasında, "O dönemin kaynaklarından yararlanılarak ortaya konulan eser" (C), diğer kaynaklardan alınan bilgilerle tarihçiler tarafından oluşturulan ve yorumlanan eserleri ifade eder. Diğer seçenekler (A, B, D, E) ise daha çok birinci el kaynaklara örnektir.

Cevap Anahtarı: C) O dönemin kaynaklarından yararlanılarak ortaya konulan eser Birinci el kaynaklar, olayın gerçekleştiği döneme ait doğrudan verileri içeren kaynaklardır. Bu seçenekler arasında, "O dönemin kaynaklarından yararlanılarak ortaya konulan eser" (C), tarihi olayın gerçekleştiği döneme ait birinci el verileri içermez; bunun yerine tarihçiler tarafından yorumlanarak oluşturulan eserleri ifade eder. Diğer seçenekler (A, B, D, E), doğrudan olayın gerçekleştiği döneme ait verileri içeren birinci el kaynaklara örnektir.

Verilen ifadeleri değerlendirdiğimizde, "Straplık yöneticilerine Baksı adını vermişlerdir" ifadesi yanlıştır. Straplık yerine Satraplık ifadesi doğru olan terimdir. Diğer ifadeler (A, B, C ve E) doğru bilgileri içerir.

Verilen cümlede bahsedilen durum, ülkelerin dışında ele geçirilen toprakları kendilerine bağlayarak ticari faaliyetlerde kullanma durumunu tanımlamaktadır. Bu tür bir işlem "kolonicilik" olarak adlandırılır. Kolonicilik, bir ülkenin başka bir ülkenin topraklarını sömürü amacıyla ele geçirip yönetmesi ve kendi ekonomik çıkarları doğrultusunda kullanması anlamına gelir.

Verilen ifadeler arasında yanlış olan D şıkkıdır. İlk tarım toplumlarında ekonomik ve sosyal organizasyonun temel birimi genellikle aile veya aile benzeri küçük gruplar şeklindedir. Bu birimlerin sayısı genellikle ortalama olarak 20-30 kişi arasında değişebilir.

Verilen ifadeleri değerlendirdiğimizde, "Tarih ile ilgili aşağıdaki verilenlerden hangisi yanlıştır?" sorusuna cevap olarak (D) şıkkı doğrudur. Tarih, toplumu bir kimlik altında tutar, bütünleşmeyi sağlar, kişiye milletine aitlik hissi verir ve ortak kültür oluşturur. Ancak çok uluslu yapılarda tarih parçalanmaya yol açabilir.

Heraldik, armaları inceleyen ve tasarlayan bilim dalıdır. Devletler ve aileler gibi kurumlar kendilerini temsil eden armaları kullanmışlardır. Heraldik, armaların sembolik anlamlarını, tasarımını ve kullanımını inceler.

Verilen metindeki bilgilere göre, tarih boyunca uygarlıkların kitabeleri kullanarak kültürlerini ve savaş taktiklerini sonraki nesillere bıraktığı belirtilmiştir. Kitabeleri inceleyen ve çözümleyen yardımcı bilim dalı Epigrafi'dir. Epigrafi, taş üzerine yazılmış yazıtları inceleyen ve çözümleyen disiplindir.

Toprak veya su altındaki kalıntıları kazı ile inceleyen tarihe yardımcı bilim dalı "Arkeoloji"dir. Arkeologlar, geçmişte yaşayan toplumların ve medeniyetlerin izlerini toprak altında bulunan kalıntılar, yapılar, eserler ve diğer buluntuları kazarak ve inceleyerek ortaya çıkarırlar.

Verilen metinde tarih alanında yardımcı bilim dallarından bahsediliyor. Ancak (C) Estimonoloji, genel olarak tarih biliminde kullanılan bir yardımcı bilim dalı değildir. Diğer şıklar, tarihin farklı yönlerini aydınlatmada kullanılan yardımcı bilim dallarıdır.

Bir tarihi araştırmanın son aşaması olan sentez basamağına "Terkip" adı verilir. Bu aşamada, elde edilen bilgiler düzenlenir, analiz edilir ve metin haline getirilir. Araştırmacı, topladığı verileri anlamlı bir bütün haline getirerek sonuçları sunar.