2043-2044 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI BEŞİKTAŞ ANADOLU LİSESİ KİMYA 9.DERSİ 1.DÖNEM 1.YAZILI

1. (D) Elementler sembol, bileşikler ise formüllerle gösterirler.

2. (Y) Rutherford, atomun yapısında büyük boşluklar olduğu fikrini ileri sürmüştür.

3. (Y) Paschen ışıması, n=4,5,6... seviyelerinden n=3 seviyesine olan ışımaları ifade eder.

4. (D) Pauli'nin Belirsizlik Kuramı'na göre bir elektronun yeri ve hızı aynı anda tespit edilemez.

5. (Y) Triatlar Kuramı olarak bilinen kural ilk kez Alexander John Newlans tarafından ortaya atılmıştır.

1. Doğru (D). Elementler sembolle gösterilirken, bileşikler formüllerle gösterilir. Bu temel kimya bilgisidir. 2. Yanlış (Y). Rutherford, atomun yapısında büyük boşluklar olduğunu değil, atomun çekirdeğinde yoğun bir pozitif yük olduğunu keşfetmiştir. 3. Yanlış (Y). Paschen serisi, hidrojen atomunun n=3 seviyesine olan ışımalarını ifade eder. 4. Doğru (D). Pauli'nin Belirsizlik İlkesi, bir elektronun hem konumunun hem de momentumunun tam olarak belirlenemeyeceğini ifade eder. 5. Yanlış (Y). "Triatlar Kuramı" olarak bahsedilen bir kural bulunmamaktadır.

a. atom numaralarına b. Antik dönemlere c. Bor d. 18'er e. Alkali

a. Modern periyodik tabloda elementler, artan atom numaralarına göre yan yana sıralanmıştır. Atom numarası, bir elementin çekirdeğinde bulunan proton sayısını temsil eder. b. Antik dönemlere göre dört temel element; "Hava, Toprak, Su ve Ateş"tir. Bu antik felsefi kavram, modern kimyada kullanılan elementlerin temel yapı taşlarını ifade etmektedir. c. Periyodik tabloda 3. Periyot 5A grubunda bulunan element, Bor sembolü (B) ile gösterilir. Periyodik tablo, elementleri benzer özelliklere sahip gruplara ve sıralara göre düzenler. d. Periyodik tablonun 4 ve 5. periyotlarında 18'er tane element bulunmaktadır. Her periyot, artan atom numaralarına göre yeni bir elektron kabuğu eklenerek oluşur. e. 2A grubu elementleri olarak bilinen elementlerin özel adı "Alkali Metalleridir." Alkali metaller, periyodik tablonun 2A grubunda bulunurlar ve genellikle reaktif ve metalik özelliklere sahiptirler.

Cevap anahtarı: C) II ve III I. ifade yanlıştır, çünkü 1A grubunda yer alan elementler arasında metal olmayan bir element olan hidrojen (H) bulunur. II. ifade doğrudur, çünkü 1A grubundaki elementlerin son katmanlarında birer elektron bulunur. Bu elektronu kaybederek pozitif yüklü bir iyon oluşturabilirler. III. ifade doğrudur, çünkü 1A grubundaki elementler, son katmanlarında tek bir elektron taşıdıkları için başka elementlerle elektron alışverişi yaparak iyonik bağlı bileşikler oluşturabilirler.

Cevap anahtarı: C) Franklin Periyodik sistemin oluşumunda katkısı olmayan kişi C) Franklin'dir. Franklin, periyodik sistemin oluşumuna katkıda bulunmamıştır. Diğer seçenekler ise periyodik sistemin oluşumunda önemli roller oynayan bilim insanlarıdır. Mendelev, periyodik tabloyu ilk kez düzenleyen ve elementlerin periyodik tekrarlanan özelliklerini keşfeden bilim insanıdır. Moseley, elementlerin atom numaralarıyla sıralanmasına dayanan modern periyodik tabloyu geliştiren bilim insanıdır. Meyer ve Döbereiner ise elementlerin kimyasal özelliklerindeki periyodik tekrarlanma hakkında çalışmalar yapmışlardır.

Doğru cevap C) Eşit sayıda grup ve periyot vardır. İfade A doğrudur. Yatay sıralamalara periyot adı verilir. Periyotlar, benzer özelliklere sahip elementlerin yan yana olduğu sıralamalardır. İfade B doğrudur. Düşey sütunlara grup adı verilir. Gruplar, benzer kimyasal özelliklere sahip elementlerin aynı dikey sütunda yer aldığı bölümlerdir. İfade C yanlıştır. Eşit sayıda grup ve periyot bulunmaz. Grup sayısı periyot sayısından daha fazladır. İfade D doğrudur. Elementler periyodik tabloda artan atom numaralarına göre sıralanmıştır. İfade E doğrudur. Her element için periyodik tabloda ayrı bir kutucuk bulunur.

Doğru cevap anahtarı D) P'dir. Verilen seçenekler arasında bakırın sembolü Cu, potasyumun sembolü K, fosforun sembolü P, kalayın sembolü Sn ve kurşunun sembolü Pb'dir. Bu elementlerin sembollerinden biri olan P, fosforun sembolüdür. Dolayısıyla, doğru cevap D) P'dir.

Doğru cevap C) I ve II'dir. İfade I doğrudur. Soy gazların elektron ilgileri düşüktür. Bu nedenle, genellikle elektron almak istemezler. İfade II doğrudur. Gaz halindeki bir nötr atomun elektron alarak negatif yüklü bir iyon oluşturması sırasındaki enerji değişimine elektron ilgisi denir. İfade III yanlıştır. Periyodik tabloda, aynı periyotta soldan sağa doğru gidildikçe elektron ilgisi azalır. Soldan sağa doğru gidildikçe çekirdek elektronlara daha güçlü bir şekilde çeker, bu nedenle elektron ilgisi azalır.

Cevap anahtarı: E) B Verilen seçenekler arasında ametal olanlar H (Hidrojen), C (Karbon), N (Azot) ve O (Oksijen)'dur. Bu seçenekler ametaldir. Ancak, B (Bor) seçeneği bir metaloiddir, yani metal ve ametal özelliklerine sahip bir elementtir, bu nedenle ametal değildir.

Doğru cevap B) izoton olmalıdır. İzotoplar, aynı elementin farklı atomlarıdır ve nötron sayıları aynı olmasına rağmen proton sayıları farklıdır. İzotonlar, nötron sayıları farklı olmasına rağmen proton sayıları aynı olan atomlardır. Farklı elementlerin izotonları birbirinden farklı özelliklere sahiptir. İzobarlar, toplam nükleon sayıları aynı olmasına rağmen nötron sayıları farklı olan atomlardır. İzoelektronik, aynı elektron dizilimine sahip olan farklı atomlardır. Elektron sayısı aynı olduğu için benzer kimyasal özelliklere sahiptirler. İzoprotonik terimi kullanılmayan bir terimdir.

D -- Y -- D -- D -- Y

Cevap anahtarı: D) Kandaki glikoz seviyesini düzenlemede potasyum önemli rol oynar. Y) Kalsiyum insanları için çok önem arzederken hayvan ve bitkiler için pek önemli değildir. D) Magnezyum yeşil yapraklı bitkilerin klorofilin yapısında bulunur. D) Su yeryüzündeki ısı ve nem dengesini sağlar. Y) Topraktaki ve sudaki iyon dengesini sağlayan element demirdir. - Kandaki glikoz seviyesini düzenlemede potasyum önemli bir rol oynar, bu nedenle doğru bir ifadedir (Doğru). - Kalsiyum, hem insanlar hem de hayvanlar için önemli bir elementtir, ancak bitkiler için de önemlidir, bu nedenle yanlış bir ifadedir (Yanlış). - Magnezyum, yeşil yapraklı bitkilerin klorofilin yapısında bulunur, bu nedenle doğru bir ifadedir (Doğru). - Su, yeryüzündeki ısı ve nem dengesini sağlar, bu nedenle doğru bir ifadedir (Doğru). - Demir, topraktaki ve sudaki iyon dengesini sağlayan bir element değildir, bu nedenle yanlış bir ifadedir (Yanlış).

1: Kalsiyum --- 2: Su --- 3: Demir -- Sodyum -- Potasyum

Cevap Anahtarı: 1. Kalsiyum 2. Potasyum 3. Demir 4. Sodyum 5. Potasyum 1. Sinir ve kasların işlevlerinde yardımcı olan element "kalsiyum"dur. Kalsiyum, sinir uyarılarının iletiminde ve kas kasılmalarında önemli bir rol oynar. 2. Toksinlerin atılmasını ve böbreklerin çalışmasına yardımcı olan element "potasyum"dur. Potasyum, böbreklerin normal fonksiyonlarını sürdürmesi ve vücuttan zararlı maddelerin atılmasında önemli bir rol oynar. 3. Hemoglobinin ve bazı enzimlerin temel parçasıdır olan element "demir"dir. Demir, hemoglobin adı verilen oksijen taşıyan proteinin yapısal bir bileşenidir ve birçok enzimin kofaktörü olarak görev yapar. 4. Vücut sıvılarının nötrlük düzeyini ayarlar "sodyum"dur. Sodyum, vücutta su dengesini ve hücre içi ve hücre dışı sıvıların düzgün işleyişini sağlamak için önemli bir role sahiptir. 5. Sıvıların iyon dengesini sağlayan element "potasyum"dur. Potasyum, hücre içinde ve hücre dışında iyon dengesini korur ve sinir iletimi, kas kasılması ve su dengesi gibi birçok biyolojik süreci etkiler.

Gübre endüstrisi, toprağa verilen maddelere gübre denir. Toprağın ihtiyacı olan elementleri içeren yapay gübrenin imalatı, toprağa verilmesi ve toprak analizi kimyanın ilgi alanına girer.

Tekstil endüstrisinde kullanılan boyar maddeler, tekstil yüzeyine kimyasal bağlarla bağlanır. Fiziksel yollarla uzaklaştırılamazlar, ancak kimyasal tepkimelerle uzaklaştırılabilirler.

Arıtım süreçleri, endüstriyel kimyanın bir alanıdır ve zararlı kimyasalların temizlenmesinde kullanılır.

Farmakoloji, ilaçların araştırma, geliştirme, denetleme, onaylama, üretim, kalite kontrolü ve ambalajlama aşamalarını inceleyen bir kimya disiplinidir.

Anorganik kimya, organik olmayan bileşiklerin yapısını, özelliklerini ve tepkimelerini inceleyen bir kimya disiplinidir.

Kimya bilimi, tekstil, gıda, inşaat gibi endüstri alanlarına katkı sağlar.

Elementin sembolü, o elementi temsil etmek için kullanılan kısa bir simge veya harf dizisidir.

Elementler tek tür atomlardan oluşur ve kimyasal yöntemlerle ayrıştırılamazlar.

Rutherford'un altın levha deneyi sonuçlarına göre, atomun büyük kısmı boşluktur ve elektronlar bu boşlukta bulunur.

İzobar atomların kütle numaraları farklıdır, yani aynı atom numarasına sahip olmalarına rağmen farklı nötron sayıları vardır.

Bu atom, proton sayısı elektron sayısından fazla olduğu için pozitif yüklü bir iyon olan Magnezyum iyonunu (Mg²⁺) oluşturur.

Nötron sayısı, kütle numarasından (A) atom numarası (Z) çıkarılarak hesaplanır: Nötron Sayısı = Kütle Numarası (A) - Atom Numarası (Z) = 14 - 7 = 7.

Aynı elementin izotopları, atom numarası (Z) açısından aynıdır. Atom numarası, bir elementin tanımlayıcı özelliğidir.