8.Sınıf Fen Bilimleri Dersi (3. ÜNİTE: BASINÇ) Özeti

Basınç

Basınç, birim yüzeye etki eden dik kuvvet olarak tanımlanır. Basınç ‟P” harfi ile gösterilir. Birimi ise Pascal’dır (Pa).

Katı Basıncı

Katı cisimler sıkıştırılamadıkları için kendilerine uygulanan kuvveti karşı yüzeye aynı büyüklükte iletir.

Katı basıncının artması veya azalması şu durumlara bağlıdır:

• Uygulaanan kuvvet
• Temas yüzey alanı

Sıvı Basıncı

Sıvı basıncı, sıvıların uyguladığı basınca denir. Sıvı basıncı, sıvının yoğunluğu, sıvının yüksekliği ve cismin derinliği ile doğru orantılıdır.

Sıvı basıncının artması veya azalması şu durumlara bağlıdır:

• Sıvının yoğunluğu
• Sıvı yükseliği
• Cismin derinliği

Sonuç

Basınç, günlük hayatımızda birçok alanda karşımıza çıkan bir kavramdır. Basınç, uygulanan kuvvet ve yüzey alanı arasındaki ilişkiye bağlı olarak artmasına veya azalmasına neden olan günlük hayatta kullandığımız araç ve gereçler bulunmaktadır.

Kaynaklar

Basınç

Basınç, bir yüzeye dik olarak uygulanan kuvvettir. Sıvılar ve gazlar gibi akışkanlar basınç uygulayabilir.

Sıvı Basıncı

Sıvıların uyguladığı basınç, sıvının yoğunluğu ve derinliği ile doğru orantılıdır. Yani sıvı derinliği ve yoğunluğu arttıkça sıvı basıncı da artar.

Sıvılar akışkan olduklarından dolayı, içinde bulundukları kabın tüm yüzeylerine bir basınç uygular. Eşit derinlikteki aynı cins sıvı ile dolu kapların genişlikleri ve sıvı miktarları değişse de sıvıların kapların tabanına yaptıkları basınçlar aynı olur. Çünkü sıvıların basıncı kabın şekline, aynı derinlikteki sıvı miktarına ya da kabın duruş şekline bağlı değildir.

Açık Hava Basıncı

Hava, hem yeryüzüne hem de içerisinde bulunan tüm yüzeylere ağırlığı nedeniyle bir kuvvet uygular. Havanın ağırlığı nedeni ile birim yüzeye uyguladığı kuvvete "açık hava basıncı" veya "atmosfer basıncı" denir.

Yoğunluğu fazla olan gazlar yeryüzüne daha yakın oldukları için açık hava basıncının değeri yeryüzüne yakın yerlerde daha büyüktür. Yükseklere çıkıldıkça yoğunluk azalacağı için açık hava basıncının da değeri azalır.

Açık hava basıncını ölçen aletlere ise barometre denilmektedir.

Gaz Basıncı

Gazlar da sıvılara benzer bir şekilde basınç uygular. Gazların uyguladığı basınç, gazın yoğunluğu ve sıcaklığı ile doğru orantılıdır. Yani gaz yoğunluğu ve sıcaklığı arttıkça gaz basıncı da artar.

Gazlar, sıkıştırılabilme özelliklerinden dolayı üzerlerine uygulanan basınç altında çok küçük hacimlere sığdırılabilir. Ayrıca gaz molekülleri serbest hareket edebildikleri için kabın her yerine eşit büyüklükte bir basınç uygular.

Sonuç

Basınç, günlük hayatımızda önemli bir kavramdır. Sıvıların ve gazların uyguladığı basınç, birçok alanda kullanılır. Örneğin, sıvıların uyguladığı basınç, hidrolik sistemlerde kullanılır. Gazların uyguladığı basınç ise, balonların ve lastiklerin şişirilmesinde kullanılır.

• www.fenbilimleri.com/basinç
• www.fizik ansiklopedisi.org/basinç
• www.ogretmenportal.org/basinç-ve-uygulamaları

Basınç

Basınç, bir yüzeye uygulanan kuvvetin yüzeye dik olarak birim alana düşen değeridir. Basınç, günlük hayatımızda birçok alanda kullanılan önemli bir fiziksel kavramdır.

Basıncın Özellikleri

• Basınç, bir skaler büyüklüktür.
• Basınç, yüzeye dik olarak uygulanır.
• Basınç, yüzeyin alanıyla ters orantılıdır.
• Basınç, kuvvetle doğru orantılıdır.
• Sıvılar ve gazlar, kendilerine uygulanan basıncı her yöne aynı büyüklükte iletirler.

Basıncın Günlük Yaşam ve Teknolojideki Uygulamaları

• Bisiklet pompaları
• Arabaların fren sistemleri
• Yangın söndürme sistemleri
• Hava yastıkları
• Damperli kamyonlar
• Hidrolik lift sistemleri
• Su fıskiyeleri
• Berber koltukları
• Oksijen tüpleri
• Elektrik süpürgeleri

Sonuç

Basınç, günlük hayatımızda ve teknolojide birçok alanda kullanılan önemli bir fiziksel kavramdır. Basıncın özellikleri ve uygulamaları hakkında bilgi sahibi olmak, birçok günlük yaşam olayını ve teknolojik sistemi daha iyi anlamamızı sağlar.

Ek Kaynaklar

• EBA -Basınç ve Uygulamaları
• Youtube - Basınç ve Uygulamaları

Basınç

Basınç, birim alana düşen kuvvettir. Pascal (Pa) birimiyle ölçülür. Basınç, günlük hayatımızda birçok alanda karşımıza çıkar. Örneğin, ayakkabı tabanlarımızın altına uyguladığımız basınç, bizi yerde tutar. Ayrıca, sıvıların ve gazların uyguladığı basınç, birçok teknolojik cihazın çalışmasını sağlar.

Katıların Basıncı

• Katıların uyguladığı basınç, cismin ağırlığına ve zemine temas eden yüzey alanına bağlıdır.
• Yüzey alanı aynı olan cisimlerden, ağırlığı fazla olanın basıncı daha fazladır.
• Bıçakların kesici yüzeylerinin küçük olması basıncın artmasını sağlar.
• Kar ayakkabılarının geniş tabanlı olmasının nedeni, zemine uyguladıkları basıncı azaltmaktır.

Sıvıların Basıncı

• Sıvıların uyguladığı basınç, derinlik ve sıvının yoğunluğuna bağlıdır.
• Derinlik aynı olan sıvılardan yoğunluğu fazla olan sıvının basıncı daha fazladır.
• Ozdeş sıvıların basıncı, derinlik aynı iken sıvının yoğunluğuna bağlı değildir.
• Sıvıların basıncı, kabın şekline ve boyutuna bağlı değildir.
• Kapalı kaplarda bulunan sıvılar, basıncı sıvının her noktasına ve kabın iç yüzeyindeki tüm noktalara aynen iletir. Bu özelliğe Pascal İlkesi denir.

Uygulamalı örnekler

• Hidrolik kaldırma sistemleri Pascal İlkesi'nden yararlanarak çalışır.
• Hava yastıkları, basıncı dağıtarak içerisindeki kişileri korur.
• Su borularında oluşan basınç, suyu yukarı katlara taşır.
• Barometreler, atmosfer basıncını ölçmek için kullanılır.

Sonuç

Basınç, günlük hayatımızda birçok alanda kullanılan önemli bir kavramdır. Katıların, sıvıların ve gazların uyguladığı basınç, birçok teknolojik cihazın çalışmasını sağlar.