Harita türleri, yeryüzü şekilleri, Türkiye'deki iklim tipleri, nüfus dağılımı, doğal afetler ve Van Depremi üzerine kısa bir bilgi özeti.
Harita, yeryüzünün tamamının veya bir kısmının belli oranda küçültülerek kâğıda çizilmesidir.
Harita türleri, kullanım amaçlarına göre çeşitlilik gösterir.
* Fiziki haritalar: Yer şekillerini, akarsuları, gölleri, dağları vb. gösteren haritalardır.* Siyasi haritalar: Ülke sınırlarını, şehirleri, kasabaları vb. gösteren haritalardır.
* Ekonomik haritalar: Bir bölgedeki ekonomik faaliyetleri gösteren haritalardır.
* Tarihi haritalar: Geçmişte yaşanan olayları gösteren haritalardır.
Harita Okunması
Harita okurken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır.
* Haritadaki ölçek mutlaka dikkate alınmalıdır.* Harita üzerindeki işaretler ve simgeler bilinmelidir.
* Haritadaki yönler doğru belirlenmelidir.
Yeryüzü şekilleri, yeryüzünün farklı yüksekliklerde bulunan ve farklı özellikler gösteren kısımlarıdır.
* Dağlar: Deniz seviyesinden yüksekte bulunan, yamaçları eğimli yeryüzü şekilleridir.* Ovalar: Deniz seviyesine yakın, yamaçları düz yeryüzü şekilleridir.
* Platolar: Çevresine göre yüksekte kalmış, derin akarsu vadilerinin bulunduğu geniş düzlüklerdir.
* Akarsular: Yağışların ve eriyen kar sularının bir yatakta akması ile oluşan sulardır.
* Göller: Karaların iç kesimlerinde veya denizlerin kıyısında bulunan, suları durgun olan sulardır.
İklim, bir yerdeki hava olaylarının uzun yıllar boyunca gösterdiği ortalama durumdur.
* Hava durumu, kısa süreli hava olaylarını gösterirken iklim, uzun süreli hava olaylarının ortalamalarını gösterir.Türkiye’de üç çeşit iklim görülmektedir.
* Karasal iklim: Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer.* Akdeniz iklimi: Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
* Karadeniz iklimi: Her mevsim yağışlı geçer.
Harita ve iklim, insanların yaşamını çeşitli şekillerde etkiler.
* Yetiştirilen tarım ürünleri, evlerin yapımında kullanılan malzeme, ekonomik faaliyetler gibi pek çok şey iklime göre belirlenir.İklim ve Nüfusun Dağılımı
İklim, bir yerdeki hava olayların uzun yıllara göre ortalamasını ifade eder. İklim, bir yerdeki bitki örtüsünü, yerleşim yerlerini, ekonomik faaliyetleri ve insanların yaşam biçimlerini etkiler.
Türkiye'de görülen iklim tipleri şunlardır:
* Karasal İklim * Kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer. * Yeryüzü şekilleri engebelidir. * Ormanlık alan azdır. * Tarım alanlarında tahıl, baklagiller ve şeker pancarı yetiştirilir. * Hayvancılık yaygındır.* Akdeniz İklimi * Kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer. * Yeryüzü şekilleri engebelidir. * Ormanlık alan fazladır. * Zeytin, turunçgiller, sebze ve meyve yetiştirilir. * Turizm gelişmiştir.
* Marmara İklimi * Kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve nemli geçer. * Yeryüzü şekilleri engebelidir. * Ormanlık alan fazladır. * Buğday, arpa, ayçiçeği, sebze ve meyve yetiştirilir. * Sanayi ve ticaret gelişmiştir.
* Karadeniz İklimi * Her mevsim yağışlı ve ılıman geçer. * Yeryüzü şekilleri engebelidir. * Ormanlık alan çok fazladır. * Çay, fındık, mısır, sebze ve meyve yetiştirilir. * Turizm gelişmiştir.
Nüfusun dağılımı, bir yerdeki iklim, yer şekilleri, ekonomik faaliyetler ve ulaşım gibi faktörlerden etkilenir.
* İklim: İklim, bir yerdeki bitki örtüsünü, yerleşim yerlerini ve ekonomik faaliyetleri etkiler. Bu nedenle, iklim koşulları elverişli olan yerlerde nüfus daha fazladır.* Yer şekilleri: Engebeli alanlarda yerleşmek ve tarım yapmak zordur. Bu nedenle, düzlüklerde nüfus daha fazladır.
* Ekonomik faaliyetler: Ekonomik faaliyetler, insanların geçim kaynağını sağlar. Bu nedenle, iş imkânlarının fazla olduğu yerlerde nüfus daha fazladır.
* Ulaşım: Ulaşım, bir yerden başka bir yere kolayca gidip gelmeyi sağlar. Bu nedenle, ulaşım olanaklarının fazla olduğu yerlerde nüfus daha fazladır.
Doğa kaynaklı olaylara doğal afet denir. Deprem, sel, heyelan, çığ, orman yangını, kasırga, tsunami gibi afetler doğal afetlere örnektir.
Doğal afetler, yer kabuğunun hareketleri, iklim koşulları, volkanik patlamalar, meteorolojik olaylar gibi nedenlerle oluşur.
| Doğal Afet | Neden |
|---|---|
| Deprem | Yer kabuğunun hareketleri |
| Sel | Aşırı yağışlar, eriyen kar suları |
| Heyelan | Eğimin fazla olduğu yerlerdeki toprağın kayması |
| Çığ | Eğimin fazla olduğu yerlerdeki kar kütlesinin kayması |
| Orman yangını | Yıldırım düşmesi, insan hatası |
| Kasırga | Tropikal bölgelerde oluşan şiddetli fırtına |
| Tsunami | Okyanuslarda oluşan deprem ve volkanik patlamalar |
Doğal afetler, can ve mal kaybına yol açar. Ayrıca, çevreye de zarar verir.
Doğal afetlere karşı alınabilecek önlemler şunlardır:
Doğal afetlere karşı hazırlıklı olmak, can ve mal kaybını azaltmaya yardımcı olur.
Doğal afetler, her zaman ve her yerde yaşanabilir. Bu nedenle, doğal afetlere karşı hazırlıklı olmak önemlidir.
Doğal afetlerde, devlet kurumları, sivil toplum kuruluşları ve halkımız birlikte hareket ederek yaraları sarmalıdır.
Van, 23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen 7,2 ve 5,6 büyüklüğündeki iki depremle ağır yara aldı. Depremde binlerce kişi hayatını kaybetti, yüz binlerce kişi evsiz kaldı.
Deprem, Van'ın toplumsal hayatını olumsuz etkiledi. Depremde yıkılan evler ve iş yerleri, insanların barınma ve geçim sorunlarını ortaya çıkardı. Depremzedeler, maddi ve manevi olarak büyük bir zorluk yaşadı.
Depremin toplumsal etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Deprem, Van halkının dayanışmasını da ortaya çıkardı. Vatandaşlar, depremzedeler için yardım kampanyaları düzenledi. Devlet de depremzedeler için yardım çalışmaları başlattı.
Van depreminde evleri yıkılan depremzedeler, barınma, beslenme, sağlık, eğitim, psikolojik destek gibi birçok ihtiyacı karşılamak zorunda kaldı.
Depremzedelerin ihtiyaçları şu şekilde sıralanabilir:
Depremzedelerin ihtiyaçları, devlet, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşlar tarafından karşılandı.
Devlet, depremzedeler için kalıcı konutlar, geçici barınma yerleri, okullar, hastaneler ve diğer sosyal tesisler inşa etti. Sivil toplum kuruluşları da depremzedeler için gıda, giyim, eşya, nakdi yardımlar ve psikolojik destek çalışmaları yürüttü. Vatandaşlar da depremzedeler için yardım kampanyaları düzenleyerek maddi ve manevi destek sağladı.
Depremzedelerin ihtiyaçları, kısa sürede ve etkin bir şekilde karşılandı. Bu durum, Van halkının dayanışmasını ve devletimizin afetlere hazırlıklı olduğunu gösterdi.