MUSTAFA VEDAT MUTLU ORTAOKULU 1.DÖNEM 1.YAZILI SINAVI

Cevap anahtarı C olmalıdır. Tüketici canlılar, besinlerini dışarıdan hazır olarak alan canlılardır. Verilenler arasında, besinlerini dışarıdan alarak beslenen canlılar şunlardır: - İnsanlar (I): İnsanlar farklı besinleri tüketerek beslenirler. Besinlerini doğrudan doğruya hazır olarak alırlar. - Balıklar (III): Balıklar su ortamında yaşarlar ve besinlerini su içerisindeki diğer organizmalardan alarak beslenirler.

Bu soruda, çevreyi oluşturan faktörlerden biri olmayan seçeneği belirlememiz isteniyor. A) Orman: Ormanlar, doğal ekosistemlerdir ve önemli bir çevresel faktördür. Bitki ve hayvan çeşitliliğini destekler, atmosferdeki karbonu emer ve temiz hava sağlar. B) Hava: Hava, çevrenin temel unsurlarından biridir. Atmosferdeki gazlar, sıcaklık, nem ve rüzgar gibi özelliklerle birlikte çevresel koşulları belirler. C) Otoyol: Otoyol, doğrudan çevreyi oluşturan bir faktör değildir. Otoyollar, ulaşım ve iletişimi kolaylaştırmak için insana yapılan yapılardır, doğal çevrenin bir parçası değildir. D) Su: Su, yaşamın devamı için hayati öneme sahip bir çevresel faktördür. Su kaynakları, ekosistemlerin ve canlı organizmaların yaşamını sürdürmesi için gereklidir.

Sorunun cevap anahtarı şu şekildedir: A) Su Verilen seçenekler arasında yenilenebilir enerji kaynağı olan tek madde su (hidroenerji)dir. Su, hidroelektrik santrallerde kullanılarak enerji üretimi sağlanır. Su gücüyle çalışan türbinler, akan suların kinetik enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür ve bu şekilde temiz ve yenilenebilir enerji elde edilir. Diğer seçenekler olan pil, petrol ve doğal gaz, yenilenebilir kaynaklar değildir ve sınırlıdır veya çevreye zarar verirler.

Cevap anahtarı: A) Doğal çevre Doğada kendiliğinden var olan canlı ve cansız varlıklar için yaşam alanı olan çevre, "A) Doğal çevre" olarak adlandırılır. Doğal çevre, insan müdahalesi olmadan var olan ve doğal süreçlerle şekillenen ekosistemlerdir. Bu ekosistemlerde canlı organizmalar ve çevre arasında denge ve uyum mevcuttur. B) Yapay çevre: İnsan eliyle oluşturulan ve doğal olmayan çevrelerdir. Bu tür çevrelerde doğal denge daha az görülür. C) Özel çevre: Bireylerin özel mülkiyetine ait ve sınırlı bir alanı ifade eder. D) Değiştirilmiş çevre: İnsanların doğal çevreyi değiştirdiği ve yapılandırdığı çevrelerdir.

Cevap anahtarı: B) Mineraller Verilen ifadeye göre, çevreyi oluşturan canlı faktörler arasından hangisi sayılmaz diye soruluyor. A) Üreticiler: Kendi besinlerini üretebilen canlılar olan üreticiler, çevreyi oluşturan canlı faktörler arasında sayılır. B) Mineraller: Mineraller, cansız varlıklardır ve doğrudan canlı faktörler olarak sayılmazlar. C) Ayrıştırıcılar: Ölü bitki ve hayvan maddelerini parçalayarak çözünen organik maddeleri besin zincirine geri döndüren organizmalardır ve çevreyi oluşturan canlı faktörler arasında sayılırlar. D) Tüketiciler: Diğer organizmalardan besin alarak beslenen canlılardır ve çevreyi oluşturan canlı faktörler arasında sayılırlar. Bu nedenle, çevreyi oluşturan canlı faktörler arasından sayılmayan seçenek B) Mineraller'dır.

Seçenekler arasında geri dönüştürülebilen atıkların (kağıt, pil, metal) yanı sıra yiyecek olan mercimek de yer almaktadır. Ancak yiyecekler genellikle geri dönüştürülebilir atıklar kategorisine girmez, çünkü geri dönüşüm süreci için uygun değillerdir.

Su döngüsü sayesinde doğa mevcut suyu temizleyebilir ve dolaştırabilir, ancak suyu yeniden üretme yeteneği yoktur. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler doğrudur ve suyun önemini vurgular.

Fosil yakıtların tercih edilmesi, hava kirliliğini önlemek için uygun bir önlem değildir. Fosil yakıtların kullanımı, atmosfere zararlı gazlar ve partiküller salarak hava kirliliğine ve sera etkisine katkıda bulunur. Bu nedenle, fosil yakıtların yerine daha temiz ve çevre dostu enerji kaynakları tercih edilmelidir. Diğer seçenekler ise hava kirliliğini önlemeye yönelik uygun önlemlerdir: A) Toplu taşıma araçları tercih edilmeli: Bireysel araç kullanımı yerine toplu taşıma araçlarının kullanımı, hava kirliliğini azaltmada etkili olabilir. B) Ağaçlandırma çalışmaları yapılmalı: Ağaçlandırma, atmosferdeki karbondioksiti emerek hava kalitesini iyileştirebilir. D) Sanayi tesisleri yerleşim yerlerinden uzak yerlere kurulmalı: Sanayi tesislerinin yerleşim alanlarından uzak bölgelere kurulması, hava kirliliğini insanların yaşadığı alanlardan uzak tutabilir.

Kentleşme, sanayinin gelişmesi ve nüfusun artması gibi faktörler hava kirliliğine sebep olabilir. Kentleşmeyle birlikte trafik ve enerji kullanımı artarken, sanayinin gelişmesi de endüstriyel emisyonları artırabilir. Nüfus artışı ise daha fazla enerji ve kaynak kullanımını beraberinde getirerek hava kirliliğini etkileyebilir.

Ormanların yok olmasında rol oynayan etmenler şunlardır: I. Ağaçların kesilmesi: Ormanlardaki ağaçların hızlı ve bilinçsizce kesilmesi, orman alanlarının azalmasına ve yok olmasına neden olabilir. II. Orman yangınları: Kontrol altına alınamayan orman yangınları, büyük orman alanlarının yok olmasına ve ekosistemlerin zarar görmesine yol açabilir. III. Bilinçsiz avlanma: Ormanlardaki vahşi yaşamın bilinçsiz ve aşırı avlanması, ekosistem dengesinin bozulmasına ve türlerin neslinin tükenmesine neden olarak ormanların yok olmasında rol oynar.

Verilen seçenekler arasında yenilenebilir enerji kaynakları arasında gösterilemeyen tek seçenek, B) Doğal gazdır. Doğal gaz, fosil yakıtlardan biridir ve sınırlı bir kaynaktır, dolayısıyla yenilenebilir değildir. Diğer seçenekler (Güneş, Su, Biyokütle) ise yenilenebilir enerji kaynaklarındandır, çünkü doğal olarak yenilenebilir ve sürdürülebilir şekilde kullanılabilirler.

Solunum doğal bir biyolojik süreçtir ve yapay bir yol değildir. Ulaştırma, sanayi ve katı atık yöntemi ise insan faaliyetlerinin sonucu olarak yapay sera gazlarının oluşumuna neden olabilir.