2024-2025 9.Sınıf Sağlık Bilgisi ve Trafik Kültürü Dersi 1.Dönem 2.Yazılı Soruları (2023-04-25)

Verilen boşluğa "Ergenlik" terimi gelmelidir. Çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemi olan ergenlik, bedensel ve duygusal değişikliklerin en yoğun yaşandığı dönemdir. Bu dönemde bireyin fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak olgunlaşması gerçekleşir.

İfadeleri göz önünde bulundurduğumuzda: I. Dış kanamalar, kanamanın yaradan vücut dışına doğru olduğu kanamalardır. (Doğru) II. Dış kanama genellikle yaralanmalar sonucu olur ve atardamar, toplardamar, kılcal damar kanamaları şeklinde görülür. (Doğru) III. Dış kanamada kanayan yer üzerine temiz bir bez konularak baskı uygulanır. (Yanlış, doğru adım kanayan yere doğrudan baskı uygulamak yerine kanamanın olduğu bölge yükseğe kaldırılmalıdır.)

Verilen metinde kulak kanaması ile ilgili ilk yardım adımları açıklanmıştır. Kulak kanamaları iç kulakta veya dış kulakta meydana gelebilir (I). Hafif kanamalarda kulak temiz bir bezle nazikçe temizlenebilir (II). Ancak hastanın veya yaralının bilinci yerindeyse ve herhangi bir boyun veya sırt yaralanması yoksa yüz üstü yatırılması uygundur (III).

Verilen metinde bir öğrencinin tekrar eden biçimde olumsuz davranışlara maruz kalması durumu açıklanmaktadır. Bu duruma "akran zorbalığı" (A) denir. Akran zorbalığı, bir kişinin psikolojik veya fiziksel olarak başka bir öğrenci veya öğrenciler tarafından istismar edilmesi, taciz edilmesi veya dışlanması durumunu ifade eder.

Bu sorunun cevabı B) Temel yaşam desteği'dir. Temel yaşam desteği (TYD), bir kişinin solunumunu ve dolaşımını yeniden başlatmayı amaçlayan ilaçsız müdahalelerin bir kombinasyonunu içeren acil bir ilk yardım prosedürüdür. TYD, hava yolu açılığı sağlandıktan sonra yapay solunum ve dış kalp masajı gibi temel hayati işlemleri içerir. Bu müdahaleler, kişinin yaşamını kurtarmak için önemlidir. Soru, solunumu ve kalbi durmuş bir kişiye ilaçsız müdahaleyi sorguluyor. Temel yaşam desteği (TYD), bu tür durumlarda uygulanan bir prosedürdür ve yapay solunum ve dış kalp masajını içerir.

Sorunun cevabı E) I, II ve III olmalıdır. Her üç yöntem de solunum değerlendirmesi için kullanılan doğru yöntemlerdir. I. "BAK: İlk yardımcı göğüs kafesinin solunum hareketine bakar." II. "DİNLE: İlk yardımcı kulağını hastanın ağzına ve burnuna yaklaştırarak solunumunu dinler." III. "HİSSET: İlk yardımcı hastanın nefesini yanağıyla hissetmeye çalışır." Tüm bu yöntemler, bir kişinin solunumunu değerlendirmek ve acil durumlarda solunum problemlerini tespit etmek için kullanılır. Dolayısıyla, doğru cevap E) I, II ve III olacaktır. Soru, solunum değerlendirmesi için kullanılan yöntemleri sorguluyor. Bu bağlamda, "BAK," "DİNLE," ve "HİSSET" yöntemleri, solunum değerlendirmesinin ayrılmaz bir parçasıdır ve her biri farklı açılardan solunumu değerlendirmek için kullanılır.

Cevap, C) I ve II'dir. Hasta veya yaralının bilinç değerlendirmesinde hafifçe omuzuna dokunarak tepki alma (I) ve hasta veya yaralıya sözlü sorular sormak (II) kullanılabilir. Nefes alış verişini kontrol etmek de önemlidir (III), ancak bu sadece bilinç değerlendirmesi için kullanılan bir yöntem değildir. Bu nedenle doğru cevap I ve II'dir.

Sorunun cevabı, "E) I, II ve III" olmalıdır. Çünkü olay yeri değerlendirmesinde tüm verilen maddeler uygulanmalıdır: Sigara içilmemeli (I), mekan kapalı ise havalandırılmalı (II), hasta veya yaralı yerinden oynatılmamalıdır (III). Bu nedenle doğru cevap I, II ve III'dir.

Doğru cevap E) Hastanın yakınları nerede? olmalıdır. İlk yardımcı, olay yerinde olayın ne olduğunu, nasıl gerçekleştiğini, kaç hasta olduğunu, hastanın yakınlarının nerede olduğunu ve hasta ile ilgili diğer ayrıntıları öğrenmek için sorular sorar. Bu bilgiler, olayın daha iyi anlaşılmasına ve etkili bir şekilde yardım sağlanmasına yardımcı olur. İlk yardımcı, olay yerinde tüm önemli ayrıntıları öğrenmek ve etkili bir yardım sağlamak için sorular sorar. Bu sorular arasında hasta yakınlarının nerede olduğunu sormak da vardır, çünkü hastanın yakınları güvenlik ve iletişim açısından önemlidir.

Bu sorunun cevabı A) Yalnız I'dir. İlk yardımın ABC kuralı, Airway (Hava yolu), Breathing (Solunum) ve Circulation (Dolaşım) kelimelerinin baş harflerini ifade eder. Bu kural, acil durum müdahalesinde öncelik sırasını belirler ve ilk yardımcıya hangi adımların önce uygulanması gerektiğini hatırlatır. I. "A : Hava yolu, solunum yolu açıklığının değerlendirilmesi" ifadesi doğrudur, çünkü "A" adımı hava yolunun açık olup olmadığını kontrol etmeyi ifade eder. II. "B: Dolaşım, dolaşımın değerlendirilmesi." ifadesi yanlıştır, çünkü ABC kuralında "B" adımı yerine "C" adımı vardır, yani "C: Circulation (Dolaşım)". III. "C: Solunum, solunumun değerlendirilmesi." ifadesi doğrudur, çünkü "C" adımı solunumun değerlendirilmesini ifade eder. İlk yardımın ABC kuralı, hava yolunun açıklığına öncelik verir ve ardından solunumu ve dolaşımı değerlendirir. Bu nedenle, doğru cevap "Yalnız I"dir, yani A: Hava yolu'nun değerlendirilmesi.

Bu sorunun cevabı, "E) I, II ve III" olmalıdır. İlk yardımın temel uygulamaları şunlardır: I. Koruma: İlk yardım veren kişi, öncelikle kendi güvenliğini sağlamalı ve çevresel tehlikelere karşı koruma önlemleri almalıdır. Bu, olay yerindeki riskleri en aza indirir. II. Bildirme: İlk yardım veren kişi, acil durumu hızlı bir şekilde profesyonel sağlık hizmetlerine veya yetkililere bildirmelidir. Bu, hızlı bir müdahale için önemlidir. III. Kurtarma: İlk yardım veren kişi, olay yerindeki yaralılara uygun ilk yardım uygulamalarını yapmalı ve gerektiğinde kurbanların hayatlarını kurtarmak için gerekli müdahaleleri yapmalıdır. Bu nedenle, ilk yardımın temel uygulamaları I, II ve III'tür. Bu adımlar, ilk yardımın etkili bir şekilde uygulanmasına yardımcı olur.

Doğru cevap E) Kişiyi hastaneye göndermeyecek şekilde tedavi etmek olmalıdır. İlk yardımın öncelikli amaçlarından biri, hasta veya yaralının durumunu istikrarlı bir şekilde tutarak, mümkünse hastaneye gitmesine gerek kalmadan tedavi etmektir. İlk yardım, hasta veya yaralının durumunun daha da kötüleşmesini önlemek ve tıbbi yardım gerektiren bir durumu yönetmek için önemlidir. İlk yardımın öncelikli amaçları, hastanın hayatını kurtarmak, yaşamsal fonksiyonları sürdürmek, durumun kötüleşmesini önlemek ve hastanın hastaneye gitmesine gerek kalmadan tedavi etmektir. Bu nedenle, doğru cevap E) Kişiyi hastaneye göndermeyecek şekilde tedavi etmek olacaktır.

Bu sorunun cevap anahtarı B) Hepsi şeklindedir. Stres, birçok farklı faktörden kaynaklanabilir ve yaşamın farklı alanlarındaki deneyimlerimiz stres yaratıcı olabilir. Verilen seçenekler arasında aile içi şiddet, alay edilmesi, anne babanın yüksek beklentileri ve ev ödevleri stres kaynaklarından bazılarıdır. Aile içi şiddet, güvensiz bir ortam yaratarak stresin artmasına neden olabilir. Alay edilmesi, kişinin özgüvenini zedeler ve duygusal bir yük oluşturabilir. Anne babanın yüksek beklentileri, çocuğun üzerinde baskı oluşturarak stres kaynağı olabilir. Ev ödevleri ise zaman yönetimi, performans beklentileri ve iş yükü nedeniyle stres yaratabilir. Dolayısıyla, doğru cevap B seçeneği olan "Hepsi"dir.

Doğru cevap A) Bazen "Boş ver - Bana ne" deyip geçin olarak belirtilmiştir. Bu ifade stresle başa çıkma yöntemleri arasında yer almaz. Stresle başa çıkmak için olumlu düşünce kalıpları, destek arama, duygusal paylaşım, hobilerle rahatlama gibi yöntemler daha etkili olabilir. Bu nedenle, doğru cevap A) Bazen "Boş ver - Bana ne" deyip geçin olacaktır.

Bu sorunun cevap anahtarı A) ŞÖNİM şeklindedir. Verilen açıklamaya göre, şiddet uygulayan ve şiddete maruz kalanlara yönelik tedbirlerin etkin olması için izleme yapan birimlerden bahsedilmektedir. Bu birimlerde hukuki, psikolojik, mesleki ve danışma gibi çeşitli hizmetler sunulmaktadır. Bu tanıma en uygun olan merkez Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (ŞÖNİM) olarak bilinmektedir. ŞÖNİM, şiddetin önlenmesi ve mağdurların korunması amacıyla çalışan bir kurumdur. Bu merkezde şiddet mağdurlarına destek sağlanmakta, gerekli hukuki işlemler takip edilmekte ve rehabilitasyon hizmetleri sunulmaktadır.

Doğru cevap A) 183'dür. Aile, Kadın, Çocuk ve Özürlü Sosyal Hizmet Danışma Hattı, Türkiye'de 183 numarasıyla hizmet vermektedir.

Bu sorunun cevap anahtarı A) Hiç başlamamaktır. Bağımlılık yapan maddelerden korunmanın en etkili yolu, hiç başlamamaktır. Bağımlılık yapıcı maddelerden uzak durmak, bağımlılığın oluşmasını engeller ve sağlıklı bir yaşam sürdürmeye yardımcı olur. Başlamamak, bağımlılık riskini tamamen ortadan kaldırır ve bağımlılığa karşı en güçlü savunma mekanizmasıdır. Diğer seçenekler arasında da tedavi olmak veya az içmek gibi stratejiler yer alsa da, hiç başlamamak bağımlılıkla mücadelede en etkili yol olarak kabul edilir.

D - Okulların rehberlik servisleri ve ilçelerdeki rehberlik ve danışma merkezleri birincil korumaya yönelik hizmet veren yerlerdir.

Y - Sigara en çok akciğeri, alkol ise karaciğere zarar vermektedir.

D - Sigara alışkanlığı, alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığından kurtulmanın öncelikli yolu ''Bağımlılıktan kurtulmaya karar vermesidir.''

D - AMATEM: Alkol ve Madde Bağımlılığı Araştırma Tedavi ve Eğitim Merkezidir.

D - Pasif içici sigara içmediği halde sigara içilen ortamda bulunduğu için sigaranın zararlarına mahzur kalan kişidir.

İfadeler doğruluklarının değerlendirildiği bir sorudur. İlk ifade doğru olduğu için başına "D" yazılır. İkinci ifade ise yanlış olduğu için başına "Y" yazılır. Üçüncü ifade doğru olduğu için başına "D" yazılır. Dördüncü ifade doğru olduğu için başına "D" yazılır. Beşinci ifade doğru olduğu için başına "D" yazılır.

Cevap anahtarı: A) Karaciğer. Alkol, en fazla karaciğerin yapısını bozar. Karaciğer, alkolün metabolizmasından sorumlu organdır. Alkol tüketimi karaciğerde hasara neden olabilir ve karaciğer hastalıklarına, siroz gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Alkolün uzun süreli ve aşırı kullanımı karaciğer fonksiyonlarını olumsuz etkiler ve karaciğer yetmezliği riskini artırır.

Cevap anahtarı: A) Obezite. Fazla kiloluk hastalığına obezite denir. Obezite, vücutta aşırı yağ birikimi ve aşırı kilolu olma durumunu ifade eder. Bu durum genellikle beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyi, genetik faktörler ve hormonal dengesizlikler gibi çeşitli etkenlerle ilişkilendirilir. Obezite, sağlık sorunlarına yol açabilen bir durumdur ve kilo yönetimi, sağlıklı beslenme ve aktif bir yaşam tarzıyla tedavi edilebilir.

Bu sorunun cevap anahtarı "C) Biyolojik olaylarda vitaminlerin etkisini arttırır" olmalıdır. Sigara alışkanlığı, birçok olumsuz sağlık etkisine neden olan zararlı bir alışkanlıktır. Sigara içmek akciğer kanseri, kalp ve damar hastalıkları, kısa ömür ve üreme sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Ancak sigaranın biyolojik olaylarda vitaminlerin etkisini arttırdığına dair bilimsel bir kanıt veya bilgi bulunmamaktadır.