9.Sınıf Fizik 2.Dönem 1.Yazılı

Sıcaklık, moleküllerin hareketliliğinin bir göstergesidir ve termometre ile ölçülür. Isı ise enerji transferidir ve kalorimetre ile dolaylı olarak ölçülür. Günlük hayatta bu iki kavram sıkça karıştırılsa da, farklı anlamlara gelirler.

Sıcaklık, bir cismin ne kadar sıcak veya soğuk olduğunu gösteren bir değerdir ve termometre ile ölçülür. Isı ise, sıcaklığı yüksek olan bir cisimden düşük olan bir cisme aktarılan enerjidir. Isı transferi, sıcaklık farkı ortadan kalkana kadar devam eder.

Isı sığası, bir maddenin sıcaklığını değiştirmek için ne kadar ısıya ihtiyaç duyulduğunu gösterir. Kütleye bağlı olduğu için, aynı maddenin farklı kütleleri farklı ısı sığalarına sahip olabilir. Bu nedenle, ısı sığası maddenin türünü tek başına belirleyemez ve ayırt edici bir özellik olarak kullanılamaz.

Erime ve buharlaşma, maddenin ısı alarak daha enerjik bir hale geçmesini ifade eder. Bu olaylar sırasında, maddenin sıcaklığı erime veya kaynama noktasına ulaşana kadar artar, ardından hal değişimi tamamlanana kadar sabit kalır.

Sıcaklık, bir maddenin ne kadar "sıcak" veya "soğuk" olduğunun bir göstergesidir. Isı ise, sıcaklık farkı olan iki madde arasında aktarılan ve sıcaklık değişimine neden olan enerjidir. Isı, bir madde içerisinde depolanmaz, sadece transfer edilir.

Sıvılı termometrelerin duyarlılığı, sıcaklık değişimlerine ne kadar hızlı ve hassas tepki verdiğini ifade eder. Yukarıdaki değişkenler, termometrenin sıcaklık değişimlerini algılama ve gösterme yeteneğini doğrudan etkiler. Örneğin, daha dar bir kılcal boru, sıvının daha küçük bir sıcaklık artışında bile daha belirgin bir şekilde yükselmesini sağlar.

Saf bir madde için donma ısısı, erime ısısına eşittir (Ld = Le). Yani, bir maddenin erimesi için gerekli olan ısı miktarı, aynı maddenin donması sırasında dışarıya vereceği ısı miktarına eşittir. Bu durum, enerjinin korunumu ilkesinin bir sonucudur.

Buharlaşma ısısı, bir maddenin molekülleri arasındaki çekim kuvvetlerini yenmek için gereken enerjiyi ifade eder. Bu enerji, maddenin türüne göre değişir, bu yüzden maddeleri birbirinden ayırmak için kullanılabilir.

Isıl iletkenlik katsayısı, bir maddenin ısıyı iletme yeteneğini gösteren bir özelliktir ve farklı malzemeler farklı ısıl iletkenlik katsayılarına sahiptir. Bu fark, malzemelerin farklı uygulamalarda kullanılmasını sağlar.

Hissedilen sıcaklık, vücudun ısı alışverişini etkileyen faktörlere bağlı olarak değişir. Nem oranı yüksek olduğunda terleme yoluyla vücudun soğuması zorlaşır ve hava daha sıcak hissedilir. Rüzgar ise buharlaşmayı hızlandırarak serinletici bir etki yaratır. Kişisel faktörler de hissedilen sıcaklığı etkileyebilir.

Suyun bu sıra dışı davranışı, su moleküllerinin özel yapısından kaynaklanır. Su molekülleri, hidrojen bağları adı verilen zayıf bağlarla birbirlerine bağlanır. 0°C'ye yaklaştıkça bu bağlar daha düzenli bir yapı oluşturmaya başlar ve bu da suyun hacminin artmasına neden olur.

Metal çiftlerinin farklı genleşme özelliklerinden yararlanılarak sıcaklık kontrolü sağlanır. Bu sayede cihazların istenilen sıcaklıkta tutulması veya aşırı ısınmasının engellenmesi mümkün olur.

Öteleme kinetik enerjisinin formülü (1/2)mv²'dir. Burada m kütleyi, v ise sürati temsil eder. Formülden de görüleceği gibi, kütle ve sürat kinetik enerjiyi doğrudan etkiler.

Potansiyel enerji, sistemde depolanmış enerjidir ve bu enerjinin varlığı için cisimler arasında bir etkileşim (örneğin, kütle çekimi) ve bu etkileşimin mesafeye bağlı olması gereklidir. Ayrıca, cisimlerin bu etkileşim devam ederken belirli bir konumda tutulması gerekir.

1. Flamanlı ampuller, enerjilerinin büyük bir kısmını ısıya dönüştürdükleri için LED ampullere göre daha verimsizdir. 2. Aerodinamik yapı, hava direncini azaltarak otomobilin daha az enerji harcamasını sağlar. 3. Yenilenebilir enerji kaynakları, doğal süreçlerle yenilenebilir oldukları ve daha az çevre kirliliğine neden oldukları için daha çevrecidir. 4. Nükleer enerji, uranyum gibi radyoaktif elementlerin fisyonuyla elde edilir ve yenilenemez bir kaynaktır. 5. Enerji tasarrufu, hem bireysel bütçeye hem de ülke ekonomisine büyük katkılar sağlar. 6. Hidrojen yakıt pilleri, çalıştıklarında sadece su buharı üretirler, karbondioksit salınımı yapmazlar. 7. Fosil yakıtların elde edilme maliyeti, genellikle yenilenebilir enerji kaynaklarına göre daha düşüktür. 8. Rüzgar türbinleri, kuşların göç yolları üzerinde bulunması durumunda kuş ölümlerine neden olabilir. 9. Jeotermal enerji santralleri, bazı durumlarda bitki örtüsüne ve su kaynaklarına olumsuz etkileri olabilir. 10. Verimliliği artırmak için yapılan çalışmalar, enerji kaynakları dışında makine, işçi, öğrenci gibi birçok alanda yapılabilir.

Bu boşluk doldurma sorusu, iş, enerji ve güç kavramlarını pekiştirmeyi amaçlar.

Araçların gerçekleştirdiği enerji dönüşümleri ve bu dönüşümlerin hangi enerji türlerini içerdiği eşleştirilmelidir.