2023-2024 8.Sınıf Çevre Eğitimi Dersi 1.Dönem 1.Yazılı Soruları (2021-10-26)

Bu açıklama "C) Jeolojik yapı"ya aittir. Jeolojik yapı, dünyanın yapısı, fiziksel özellikleri, içeriği ve tarihi ile ilgilenen bilim dalıdır. Jeolojik süreçler, gezegenin oluşumu, kayaçların oluşumu, tabakalaşma, volkanik aktiviteler, depremler ve diğer jeolojik olayları inceler.

Doğal çevre bileşenleri, doğada var olan ve insan müdahalesi olmadan meydana gelen unsurlardır. Hava, su ve jeolojik yapı gibi örnekler doğal çevre bileşenlerine örnektir çünkü bunlar doğanın kendi süreçleriyle oluşmuşlardır. Betonarme yapı ise insanların yapmış olduğu yapılardır ve doğal çevre bileşenleri arasında yer almaz.

Bu sorunun cevap anahtarı "C) Ayrıştırıcılar" olmalıdır. Çünkü ayrıştırıcılar, cansız faktörler arasında değil, çevrede bulunan canlı organizmalar arasındadır. Ayrıştırıcılar, ölü organizmaların ve organik materyallerin parçalanmasından sorumlu canlılardır. Bu parçalanma süreci, ölü maddelerin yeniden dönüşümünü sağlar ve besin maddelerinin geri kazanılmasına yardımcı olur. Cansız faktörler ise su, mineraller ve toprak gibi yaşamın temel unsurlarını oluşturan doğal öğelerdir ve çevrelerde doğal olarak bulunurlar.

Verilen ifadelerin hepsi çevre bünyesinde yer alır. Fiziksel ortam (I) doğal unsurları içerir, sosyal ortam (II) insanların ilişkilerini ve etkileşimlerini kapsar, ekonomik ortam (III) çevre üzerindeki ekonomik faaliyetleri ve etkilerini içerir, kültürel ortam (IV) ise bir toplumun kültürel değerlerini ve geleneklerini yansıtır. Dolayısıyla, I, II, III ve IV tüm çevre bileşenlerini kapsar.

Bu sorunun cevap anahtarı "C) Doğal gübre" olmalıdır. Doğal gübre, doğal olarak oluşan organik materyallerden elde edilen bir gübre türüdür ve doğal dengeyi bozan bir etken olarak kabul edilmez. Diğer seçenekler olan nüfus artışı, suni gübre ve atıklar ise doğal dengeyi bozan etkenler arasında sayılabilir. Nüfus artışı, doğal kaynakların aşırı tüketimine ve çevre üzerindeki baskının artmasına neden olabilir. Suni gübreler, doğal döngüleri bozarak toprağın yapısını değiştirebilir ve çevre kirliliğine yol açabilir. Atıklar ise doğal çevreye zarar vererek ekosistemleri etkileyebilir.

Bu sorunun cevap anahtarı "B) Doğal denge" olmalıdır. İnsanların doğal çevreye kimyasal ilaçlarla müdahale etmesi, doğal dengeyi bozmaktadır. Bu müdahaleler, ekosistemlerdeki canlı organizmaların yaşam alanlarını etkileyerek türlerin yok olma tehlikesine gelmesine neden olabilir. Doğal denge, ekosistemlerdeki tüm canlıların ve cansız varlıkların bir arada uyum içinde yaşadığı, birbirini etkilediği ve birbirine bağımlı olduğu hassas bir dengedir. İnsanların doğal dengeyi bozacak müdahaleler yapması, çevre kirliliği ve ekosistem bozulmalarına sebep olabilir.

İnsanlar çevreyle etkileşim içerisinde oldukları süre boyunca kendi ihtiyaçları doğrultusunda çevreyi değiştirir ve şekillendirirler. Bu değişiklikler sonucu oluşan çevreye "yapay çevre" denir. İnşa edilen binalar, yollar, altyapı tesisleri gibi insan müdahalesiyle oluşturulan yapılar ve ortamlar yapay çevre olarak kabul edilir.

Bu sorunun cevap anahtarı "C) İklim" olmalıdır. Bir bölgede uzunca bir süre boyunca ölçülen sıcaklık, rüzgar, yağış gibi meteorolojik olayların ortalaması, o bölgenin iklimini oluşturur. İklim, bir bölgedeki atmosferik koşulların genellikle uzun süreli ve tekrar eden ortalama durumudur. Bu süre genellikle en az 30 yıl olarak kabul edilir. İklim, bir bölgenin mevsimler arasındaki tipik hava koşullarını, sıcaklık ve yağış düzenini belirler.

Verilen sebepler (daha iyi koşullarda yaşama isteği, öğrenim ihtiyacı, sağlık sorunları) insanların dağılımını etkileyen sosyal sebeplerdir. Bu faktörler, insanların yerleşim yerlerini seçerken sosyal ve kültürel faktörleri göz önünde bulundurmalarına neden olur. Bu nedenle doğru cevap "B) Sosyal sebepler"dir.

Sorunun cevap anahtarı "B) Sağlık sorunları" olmalıdır. Nüfus dağılımını etkileyen doğal sebepler arasında yer alan unsurlar doğal afetler, iklim koşulları, yer altı kaynakları gibi faktörlerdir. Ancak sağlık sorunları doğal faktörlerden ziyade sosyal ve ekonomik faktörlerle ilişkilidir. Sağlık altyapısı, erişilebilir sağlık hizmetleri, hastalıkların yayılımı ve sağlık koşulları gibi etkenler nüfus dağılımını etkileyen sosyal ve ekonomik sebepler arasında yer alır. Dolayısıyla sağlık sorunları doğal sebep olarak kabul edilmez.