2022-2023 5.Sınıf Bilim Uygulamaları 2.Dönem 1.Sınav (TEST)

Doğru cevap D) Soğuk olmalıdır. Verilen cümlede, "Birbiriyle temas eden maddelerden" ifadesi yer alır ve noktalı yerde neyin ısı aldığı belirtilmektedir. Bu nedenle, noktalı yerde yer alması gereken kavram, bir maddenin ısı aldığıyla ilişkilidir. Soğuk bir madde, temas ettiği sıcak bir maddeye enerji aktarır ve ısı alır. Sıcaklık farkı nedeniyle ısı transferi gerçekleşir ve soğuk madde enerji kazanırken sıcak madde enerji kaybeder.

Sorunun cevap anahtarı "A) Genleşme" olarak gelmelidir. Termometreler, sıvıların genleşme özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır. Sıvılar, ısıtıldıklarında genleşirler ve bu genleşme miktarı sıcaklığın bir ölçüsü olarak kullanılabilir. Bu nedenle, termometrelerin işleyişi sıvıların genleşme özelliğine dayanmaktadır.

Doğru cevap "D) Kaynama sıcaklığı" olacaktır. Maddelerin ayırt edici özelliği, onları diğer maddelerden farklı kılan belirli bir özelliktir. Hacim, kütle ve biçim, maddelerin bazı özelliklerini tanımlayan faktörlerdir, ancak bu özellikler maddelerin ayırt edici özelliği değildir. Maddelerin ayırt edici özelliği, kaynama sıcaklığıdır. Her madde, farklı bir kaynama sıcaklığına sahiptir ve bu sıcaklık, maddelerin birbirinden ayrılmasını sağlayan önemli bir özelliktir.

Doğru cevap A) Kaynama sıcaklığına olmalıdır. Verilen soruda, "Saf bir maddenin erime sıcaklığı aşağıdakilerden hangisine eşittir?" şeklinde bir soru yer almaktadır. Burada, bir maddenin erime sıcaklığına karşılık gelen seçeneği bulmamız istenmektedir. Erime sıcaklığı, bir maddenin katı haldeki yapıyı sıvı haline dönüştürdüğü sıcaklıktır. Ancak erime sırasında sıcaklık değişmez. Maddeler, erime sıcaklığına ulaştığında katı halden sıvı hale geçerler. Kaynama sıcaklığı ise sıvı haldeki bir maddenin gaz haline geçtiği sıcaklıktır. Kaynama sırasında sıcaklık değişmez.

Doğru cevap "A) Buharlaşmanın her sıcaklıkta olması" olacaktır. Islak çamaşırların kışın da kurumasının sebebi, buharlaşmanın her sıcaklıkta olmasıdır. Buharlaşma, suyun sıvı halden gaz haline geçmesidir ve bu süreç her sıcaklıkta gerçekleşebilir. Kış aylarında havanın daha soğuk olduğu düşünülse de, çamaşırların üzerindeki su buharlaşarak havaya geçer. Bunun sonucunda çamaşırlar kurur.

Doğru cevap C) Yoğuşma olmalıdır. Verilen soruda, "Erime ile donma arasındaki ilişkinin benzeri, buharlaşma ile aşağıdakilerden hangisinde vardır?" şeklinde bir soru yer almaktadır. Bu durumda, erime ile donma arasındaki ilişkiyi anlamamız ve benzerini aramamız gerekmektedir. Erime, bir maddenin katı haldeki yapısının sıvı hale dönüşmesi, donma ise sıvı haldeki bir maddenin katı hale geçmesi anlamına gelir. Bu iki süreç birbirinin tersidir. Buharlaşma ise sıvı haldeki bir maddenin gaz haline dönüşmesini ifade eder. Benzer şekilde, yoğuşma da bir gazın sıvı hale geçtiği süreçtir. Erime ve donma arasındaki ilişkiye benzer şekilde, buharlaşma ve yoğuşma arasında da bir ilişki vardır. Buharlaşma, sıvının yüzeyinden olurken, yoğuşma gazın sıvı hale dönüşmesini temsil eder. Dolayısıyla, doğru cevap C) Yoğuşma olmalıdır.

Sorunun cevap anahtarı "B) Büyür" olarak gelmelidir. Gece, düz bir yolda sokak lambasına doğru yaklaşan bir kişinin gölgesinin uzunluğu büyür. Bunun nedeni, kişinin sokak lambasına doğru yaklaştıkça, kendisi ile lamba arasındaki mesafenin azalmasıdır. Mesafe azaldıkça, gölgenin boyu da artar. Bu durum, ışık kaynağına yaklaşıldıkça oluşan perspektif etkisiyle açıklanabilir.

Sorunun cevap anahtarı "C) 60 derecelik açıyla yansır" olarak gelmelidir. Gelen ışın, yüzey normaliyle 30 derecelik açı yaparak yansıdığına göre, yansıyan ışının açısı, gelen ışının açısına eşit olur. Bu durumda, ışın 30 derece açıyla gelmişse, yansıyan ışın da aynı düzlemde 30 derece açı yaparak yansır. Bu nedenle, doğru cevap "C) 60 derecelik açıyla yansır" olacaktır.

Sorunun cevap anahtarı: B) 60 Verilen soruda, bir ışık ışınının yansıtıcı yüzeye gönderildiği ve yansıdığı bir durum gösterilmektedir. Şekildeki N, yansıtıcı yüzeyin normali olarak belirtilmiştir. Yansıma kanunu gereği, yansıyan ışın ile yüzeyin normali arasındaki açı, gelen ışın ile yüzeyin normali arasındaki açı ile aynıdır. Verilen soruda, gelen ışın ile yüzeyin normali arasındaki açı 30 derece olarak belirtilmiştir. Bu durumda, yansıyan ışın ile yüzeyin normali arasındaki açı da 30 derecedir. Ancak, yansıma açısı, yüzeyin normaliyle yansıyan ışının arasındaki açıdır. Dolayısıyla, yansıyan ışın ile yüzeyin normali arasındaki açı, gelen ışın ile yüzeyin normali arasındaki açının aynı taraflı olarak yansımasını temsil eder.

Verilen soruda, düz bir aynaya gönderilen ışının ayna ile arasındaki açı verilmiştir. Şekildeki açı 55 derece olarak belirtilmiştir. Yansıma kanunu gereği, ışığın yansıma açısı, gelen ışının aynaya olan açısının eşit büyüklükte, ancak aynı tarafta yansımasıdır. Verilen durumda, gelen ışın ile aynaya olan açı 55 derecedir. Yansıyan ışın ile aynaya olan açı da aynı taraflı olacak şekilde aynı büyüklükte olacaktır. Dolayısıyla, yansıyan ışının yansıma açısı da 55 derecedir.

1. (D) Sıcaklık termometre ile ölçülür. (Yanlış) Cevap: Y (Yanlış) Açıklama: Sıcaklık, termometre gibi araçlar kullanılarak ölçülür. Bu nedenle doğru olan yanıt "Y" (yanlış) olacaktır. Sıcaklık doğru bir şekilde termometre ile ölçülebilir.

2. (D) Sıcaklıkları farklı maddeler arasında ısı alışverişi olur. (Yanlış) Cevap: Y (Yanlış) Açıklama: Sıcaklıkların farklı maddeler arasında ısı alışverişi olduğu doğrudur. Bu nedenle doğru olan yanıt "D" (doğru) olacaktır. Farklı maddeler arasında sıcaklık transferi gerçekleşebilir.

3. (D) Sıcaklık bir maddeden diğer maddeye aktarılan bir enerjidir. (Doğru) Cevap: D (Doğru) Açıklama: Sıcaklık, bir maddeden diğerine aktarılan bir enerji formudur. Bu nedenle doğru olan yanıt "D" (doğru) olacaktır. Sıcaklık, enerji transferinin bir şeklidir.

4. (D) Bir maddeye ısı verildiğinde sıcaklığı yükselir. (Doğru) Cevap: D (Doğru) Açıklama: Isı bir maddeden diğerine transfer edildiğinde, genellikle sıcaklığın yükseldiği doğrudur. Bu nedenle doğru olan yanıt "D" (doğru) olacaktır. Isı transferiyle birlikte sıcaklık artar.

5. (Y) Işık, kaynaktan çıktıktan sonra bir yönde yayılır. (Yanlış) Cevap: Y (Yanlış) Açıklama: Işık, kaynaktan çıktıktan sonra birden çok yönde yayılır. Bu nedenle doğru olan yanıt "Y" (yanlış) olacaktır. Işık, genellikle yayılarak birçok yönde hareket eder.

6. (D) Ay, doğal ışık kaynağıdır. (Doğru) Cevap: D (Doğru) Açıklama: Ay, güneşten gelen ışığı yansıtan bir nesne olduğu için doğal bir ışık kaynağıdır. Bu nedenle doğru olan yanıt "D" (doğru) olacaktır. Ay, kendi ışığını üretmez, ancak güneşten aldığı ışığı yansıtır.

7. (D) Su ve cam saydam maddedir. (Doğru) Cevap: D (Doğru) Açıklama: Su ve cam, ışığın neredeyse engelsiz bir şekilde geçebildiği saydam maddelerdir. Bu nedenle doğru olan yanıt "D" (doğru) olacaktır. Su ve cam, ışığın büyük bir kısmını geçirir.

8. (D) Işık kaynağı olan cisimler ışık yaydıkları için görülür. (Doğru) Cevap: D (Doğru) Açıklama: Işık kaynağı olan cisimler, ışık yaydıkları için görülebilir. Bu nedenle doğru olan yanıt "D" (doğru) olacaktır. Işık kaynaklarından yayılan ışık, cisimlerin görünmesini sağlar.

9. (D) Saydam olmayan cisimlerden ışık geçemediği için cisimlerin arkasında gölgesi oluşur. (Doğru) Cevap: D (Doğru) Açıklama: Saydam olmayan cisimlerden (örneğin, opak cisimler) ışık geçemez ve bu nedenle cisimlerin arkasında gölgeler oluşur. Bu nedenle doğru olan yanıt "D" (doğru) olacaktır. Saydam olmayan cisimler, ışığın geçişini engeller.

10. (D) Öğle saatlerinde gölge boyu en kısa olur. (Doğru) Cevap: D (Doğru) Açıklama: Öğle saatlerinde güneş doğrudan tepede olduğu için gölge boyu en kısa olur. Bu nedenle doğru olan yanıt "D" (doğru) olacaktır. Güneşin en yüksek noktada olduğu öğle saatlerinde gölge boyu en azdır.

1. Isı 2. Isı 3. Celcius 4. sıcaklığı 5. Kalori 6. Sıcaklık 7. doğrusal 8. saydam 9. doğal 10. kaynağı değildir.

Bu etkinlikte verilen cümlelerdeki boşlukları uygun kelimelerle tamamlamamız isteniyor. İlk cümlede "Isı / Sıcaklık" kelimelerinden doğru olanı "Isı" kelimesidir. Aynı şekilde diğer cümlelerde de uygun kelimeleri bulmamız gerekiyor. Örneğin, üçüncü cümlede "Sıcaklığın birimi Celcius / joule olarak kullanılır." ifadesinde doğru kelime "Celcius"tur. Bu şekilde tüm cümleleri kontrol ederek doğru kelimeleri buluyoruz.

A) gaz-sıvı-katı Bu soruda, genleşmenin en fazla hangi maddede, sonra hangi maddede ve en az hangi maddede görüldüğünü belirlememiz isteniyor. Genel olarak maddeler ısındıkça genleşir. Gazlar genleşmeyi en fazla gösterirken, katılar en az genleşir. Sıvılar ise gazlar ve katılardan daha az genleşirler. Bu bilgilere dayanarak, boş bırakılan yerlere "gaz-sıvı-katı" gelmelidir.

Cevap: B) İnsanlar. Carlous Linnaeus'un kabul görmüş canlı sınıflandırmasına göre, canlılar dört ana grupta toplanır. Bu gruplar şunlardır: Mantarlar, İnsanlar, Bitkiler ve Mikroskobik canlılar. İnsanlar, bu sınıflandırmada bir grup olarak yer almazlar. Bu nedenle doğru olan yanıt "B) İnsanlar" olacaktır.

Işık, bir yüzeye çarpıp geri yansıdığında, gelen ışığın açısı ile yansıyan ışığın açısı eşit olur. Bu olaya yansıma yasası denir. Soruda, gelen ışının gelme açısının 30 derece olduğu belirtilmiş. Yansıma yasasına göre, yansıma açısı da gelme açısıyla eşit olacaktır. Dolayısıyla, yansıma açısı da 30 derece olacaktır.

Cevap: A) Ayna. Işık ışınları, yüzeylerle etkileşime girerek yansır. Yansımanın miktarı yüzeyin özelliklerine bağlıdır. Aynalar, düzgün ve pürüzsüz bir yüzeye sahip oldukları için ışığı en fazla şekilde yansıtabilirler. Bu nedenle doğru olan yanıt "A) Ayna" olacaktır.

D) I, II ve III. Soru, şapkalı mantarların hangi özelliklere sahip olduğunu belirlememizi istiyor. İlk olarak, şapkalı mantarlar yaprak bulundururlar. Ayrıca, besin yapabilirler, yani fotosentez yaparlar ve kendi besinlerini üretebilirler. Son olarak, doğada hem zehirli hem de zehirsiz türleri bulunur. Dolayısıyla, şapkalı mantarlar I, II ve III özelliklerine sahiptir.

Cevap: B) Katı. Dolu, atmosferdeki su buharının soğuyarak katı hale dönüşmesi sonucunda oluşur. Su buharı, yüksek bir irtifada soğuyarak buz kristalleri veya buz taneleri şeklinde katılaşır ve gökyüzünden yere düşer. Dolayısıyla, dolu suyun katı haline örnektir.

Cevap: C) Newton. Kuvvet, fiziksel bir etki veya hareket yaratma yeteneğini ifade eder. Kuvvetin birimi SI birim sisteminde "Newton" olarak adlandırılır. Newton, bir cismin kütlesini birim zamanda değiştirmek veya bir cisme ivme kazandırmak için uygulanan kuvvetin miktarını ölçer.

Cevap: B) Dinamometre. Kuvvetin büyüklüğü, bir cisim üzerine uygulanan kuvvetin ölçülmesiyle belirlenir. Bu ölçüm genellikle bir dinamometre adı verilen ölçüm cihazı kullanılarak yapılır. Dinamometre, uygulanan kuvvetin miktarını ölçerek kuvvetin büyüklüğünü belirler.

Doğru cevap B) 2 ve 3 olacaktır. Tam gölge meydana getirebilmek için ışık kaynağının önüne, ışığın geçemeyeceği opak cisimlerin gelmesi gerekmektedir. İnsan vücudu ve futbol topu gibi opak cisimler, ışığın geçişini engelleyerek tam bir gölge oluşumunu sağlayabilir. Pencere camı ise ışığın geçebildiği saydam bir malzeme olduğu için tam bir gölge oluşumuna izin vermez.

C) Yalnız 3. Soru, tam gölge ile ilgili olmayan olayları belirlememizi istiyor. Tam gölge, bir cismin veya nesnenin ışık kaynağından tamamen engellenmesi durumudur. Güneş tutulması ve ay tutulması tam gölge ile ilgili olaylardır çünkü bir cismin (Ay veya Dünya) tamamen gölgeye girmesi sonucunda oluşurlar. Ancak gökkuşağı oluşması tam gölge ile ilgili değildir. Gökkuşağı, güneş ışığı ya da ay ışığı gibi ışık kaynaklarından yansıyan ve kırılan ışığın renklerine ayrılması sonucu oluşur. Bu nedenle, yalnızca 3. seçenek olan "Yalnız 3" doğru cevaptır.

B) 1 ve 3. Soru, tam gölge ile ilgili doğru ifadeleri belirlememizi istiyor. İlk ifade olan "Bir ışık kaynağı gerekir" doğrudur, çünkü tam gölge oluşması için bir ışık kaynağına ihtiyaç vardır. İkinci ifade olan "Saydam madde olmalıdır" ise yanlıştır, çünkü tam gölge saydam bir maddenin engellenmesiyle oluşur. Son ifade olan "Cisim ile gölgesinin şekli aynıdır" doğrudur, çünkü tam gölge oluştuğunda cisim ile gölgesinin şekli benzer veya aynıdır. Dolayısıyla, doğru cevap B seçeneğidir.