2022-2023 10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1.Dönem 2.Yazılı (TEST) sınavı 10.Sınıf kategorisinin Türk Dili ve Edebiyatı alt kategorisinin, 1 dönemine ait. Bu sınav Zor derecede zorluktadır. Toplamda 22 sorudan oluşmaktadır.
(I) Divan edebiyatının beyitlerle yazılan nazım şekillerindendir. (II) Beyit sınırlaması yoktur ve aruzun kısa kalıplarıyla yazılır. (III) Beş mesneviden oluşan eserlere “hamse” adı verilir. (IV) Aşk, kahramanlık, tasavvuf, mizah, öğreticilik gibi birçok konuda yazılabilir. (V) Edebiyatımızdaki ilk mesnevi, Mevlânâ’nın 13. yüzyılda yazdığı Mesnevi adlı eserdir.
Parçada, numaralanmış yerlerin hangisinde yanlış ifade kullanılmıştır?
A) V B) II C) III D) IV E) I
Dede Korkut Hikâyelerinde ele alınan olaylar - - - ile , kahramanaların duygu ve düşünceleri ise - - - ile dile getirilmiştir.
Yukarıda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A) Nesir - Nazım B) Nesir - Hikâye
C) Masal - Nazm D) Destan - Nazım
E) Nazım - Nesir
I. Eserler, Göktürkçe ve Uygurca verilmiştir.
II. İlk yazılı belge Göktürk Kitabeleri’dir.
III. Uygurca metnilerde, Maniheizm ve Buzdizm’in etkileri görülür.
Yukarıda özelllikleri verilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Geçiş Dönemi
B) İslamiyet Öncesi Dönem
C) Halk Edebiyatı Dönemi
D) Divan Edebiyatı Dönemi
E) Tanzimat Edebiyatı Dönemi
Göktürkçe, Uygurca ve Karahanlı Türkçesi dönemlerini kapsayan Türkçenin tarihi dönemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Orta Türkçe B) İlk Türkçe
C) Eski Türkçe D) Batı Türkçesi
E) Eski Anadolu Türkçes
Mektebde anunla oldı hemdem
Bir nice melek-misâl kız hem
Bir saf kız oturdı bir saf oğlan
Cem’ oldı behişte hûr u gılmân
Oğlanlara kızlar olsalar yâr
Aşkda bulunur revâc-ı bâzâr
Bir mesneviden alınan bu beyitlerden yola çıkarak aşağıdakilerden hangisi tahmin edilemez?
A) Yazarı
B) Ölçüsü
C) Kafiye özellikleri
D) Yazıldığı ana dönem
E) Dil ve anlatım özellikleri
Her ferdin hakkı var bizimdir vatan
Babamız, dedemiz döktüler al kan
Hudut boylarında can verip yatan
Saygıyla anarız şehit diyerek.
Yukarıdaki dörtlükte kaç fiilimsi vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Aşağıdakilerin hangisinde Halk hikayelerinin beslendiği kaynaklar bir arada verilmiştir?
A) Hikaye - Tezkire - Masal
B) Efsane - Masal - Menkıbe
C) Roman - Destan - Kaside
D) Hikaye - Roman - Mesnevi
E) Mesnevi - Hikaye - Manzum
Emrah der ki düştüm dile
Bülbül figan eder güle
Güzel sevmek bir sarp kale
Ya alınır ya alınmaz
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Redife yer verilmiştir.
B) Tam kafiye kullanılmıştır.
C) Edebî sanatlar kullanılmıştır.
D) Hece ölçüsüyle söylenmiştir.
E) Alındığı şiirin tapşırma dörtlüğüdür.
Oldum olası sevmişimdir vapur yolculuğunu( ) Bu sabah da 9( )15 Beşiktaş( ) Kadıköy vapurundaydım. Yanımda bir genç ( ) Elinde telefon ( ) kulağında kulaklıkla kendinden geçmiş vaziyette bambaşka bir evrende bambaşka bir hayat yaşıyor gibiydi.
Parçada yay ayraçla belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri gelmelidir?
A) (...) (:) (-) (,) (,) B) (.) (.) (-) (...) (,)
C) (.) (:) (-) (...) (,) D) (...) (.) (/) (...) (;)
E) (.) (:) (,) (,) (;)
Ela gözlerine kurban olduğum
Yüzüne bakmaya doyamadım ben
İbret için gelmiş derler cihana
Noktadır benlerin sayamadım ben
Bu dizelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez?
A) Yarım uyak kullanılmıştır.
B) “abcb” uyak düzenine sahiptir.
C) Semai türünün özelliklerini taşımaktadır.
D) Hem ek hem de kelime halinde redif vardır.
E) Teşbih ve hüsni talil sanatlarından yararlanılmıştır.
Aşağıda verilen boşlukları uygun tanımlarla doldurunuz.
a. Koşuk nazım biçimi halk edebiyatında ..............., divan edebiyatında .................... olarak adlandırılır. Güzelleme, ................................, koçaklama ve .................................. koşma nazım biçimiyle yazılan türlerdir.
b. ............................, halk edebiyatının en kısa nazım biçimidir.
c. ............................... ve ................................, Türklerin divan edebiyatına kazandırdıkları nazım biçimleridir.
Gönlün taçsız yaşında
Ömür bir bir biterken
Yıldızlar hep başında
Aşkın düşü öterken
Selim Savaş Karakaş
Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
“Kimisi kalkar bak, kimisi konar; kimisi yüzer bak, kimi su içer.”
Bu açıklama aşağıdaki dizelerden hangisine ait olabilir?
A) kitap atı urdım Kutadgu bilig kutadsu ogıklıka tutsu elig
B) kayusı kopar kör kayusı konar kayusı çapar kör kayu suv içer
C) kaz ördek kuğu kıl kalıkıg tudı kakılayu kaynar yokaru kodı
D) iligke başka kördi yaşru közin kaşı közi tügmiş acıtmış yüzin
E) bu beglik ulı kör könilik turur köni bolsa begler tiriglik bolur
.......... , anlatılması sayfalar tutacak uzun hikâyeleri dile getirir. Aşk, kahramanlık konularıyla dinî, ahlaki ve felsefi öğretilerin işlendiği bir nazım biçimidir. Kafiyesine yüzlerce, binlerce eş kelime bulmayı kaldıramayacak geniş çaplı eserler için başvurulacak tek nazım şeklidir.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Kaside B) Mesnevi C) Gazel
D) Şarkı E) Tuyuğ
Maraş kurtuldu
Duruldu Ökkeş’in kabaran yüreği
Açlığını, yorgunluğunu duydu
Soğuğu, uykusuzluğu duydu Bir gün bir gece uyudu
Sonra kalktı davul zurna
Halaya durdu.
Bu dizelerde geçen “duymak” sözcüğü aşağıdaki anlamlarından hangisiyle kullanılmıştır?
A) İşitmek, ses almak
B) Sezmek, fark etmek, hissetmek
C) Bilgi almak, öğrenmek, haber almak
D) Dokunma, koklama vb. duyularla algılamak
E) Nesnelere dokunarak onların özelliklerini belirlemek
İki elim gitmez oldu yüzümden
Ah ettikçe yaşlar gelir gözümden
Kusurumu gördüm kendi özümden
Bir dost bulamadım gün akşam oldu
Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
B) Hece ölçüsüyle söylenmiştir.
C) Redif ve kafiye birlikte kullanılmıştır.
D) Kafiye düzeni çapraz kafiye şeklindedir.
E) Halk şiiri geleneğinin etkisi görülmektedir.
I
Seher vakti çaldım yârin kapısın
Baktım yârin kapıları sürmeli
Boş bulmadım otağının yapısın
Çıkageldi bir gözleri sürmeli
II
Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dün ü günü
Bana seni gerek seni
III
Ne tende cân ile sensiz ümîd-i sıhhat olur
Ne cân bedende gam-i firkatinde râhat olur
Ne çâre var ki firâkınla eğlenem bir dem
Ne tâli’im meded eyler visâle fırsat olur
Numaralandırılan şiirlerin nazım biçimleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) Koşma-İlahi-Gazel
B) Semai-İlahi-Gazel
C) Varsağı-Semai-Mesnevi
D) Koşma-Semai-Mesnevi
E) Semai-Mâni-Kaside
Keldü esin esneyü
Kadka tükel osnayu
Kirdi bodun kasnayu
Kar bulut kükreşür
Metnin şekil ve içerik özellikleri dikkate alındığında, aşağıda verilen edebî dönemlerden hangisine ait olduğu söylenebilir?
A) Halk edebiyatı
B) Destan Dönemi Türk Edebiyatı
C) Divan edebiyatı
D) Millî edebiyat
E) Cumhuriyet edebiyatı
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme isim tamlaması vardır?
A) Dünya nüfusunun yarısından fazlası yetersiz besleniyor
B) Edebiyat, hayat ile ilgili olduğundan bilim ve teknolojiden de söz etmelidir.
C) Çoğumuz, bilimin tadını çıkarmak için gereken azıcık çabayı dahi göstermiyoruz.
D) İnsanın insandan esirgediği insaniyet, binlerce insanın açlıktan ölmesine yol açıyor.
E) Unutulmamalı ki özünü unutan, ondan uzaklaşan, kendini kaybeder.
Adalet kalmadı, hep zulüm doldu,
Geçti şu baharın gülleri soldu,
Dünyanın gidişi acayip oldu,
Koyun belli değil, kurt belli değil
Ruhsati
Yukarıdaki dörtlük koşma nazım şeklinin hangi türüne aittir?
A) Güzelleme B) Taşlama C) Koçaklama
D) Ağıt E) Semai
Kasideler, din ve devlet büyüklerini(I) öven ve devrin yöneticisine sunulan şiirlerdir. Şair şiirine doğayı veya bir şehri tasvirle başlar ki bu bölüme nesip veya teşbib(II) adı verilir. Şair daha sonra şiirini sunacağı devlet büyüğünü abartılı bir dille över ki bu bölüme girizgâh(III) denir Kasidenin içinde şairin tercihine bırakılmış bir gazel bulunur, buna da tegazzül(IV) denir. Şairin kendini övdüğü fahriye bölümü ile devam eden şiir, dua ile sona erer(V).
Kaside ile igili bilgilerin verildiği bu parçada numaralanmış ifadelerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Halk şiirinde en yaygın kullanılan türlerden biridir. Özellikle köylerde yaşayan kızlar uzun kış gecelerinde ya da çalışırken eğlence kaynağı olarak da duygularını en kısa bir biçimde ifade etmede kullanmışlardır. Genellikle dört dizeden oluşan bu tür aaxa şeklinde kafiyelenir. Bir ezgi ile söylenen türkülerimizin de birçoğunun sözleri bu tür şiirlerden oluşur.
Yukarıda bahsedilen halk şiiri nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mâni B) Koşma C) Bilmece
D) Semai E) Türkü
(I) Divan edebiyatının beyitlerle yazılan nazım şekillerindendir. (II) Beyit sınırlaması yoktur ve aruzun kısa kalıplarıyla yazılır. (III) Beş mesneviden oluşan eserlere “hamse” adı verilir. (IV) Aşk, kahramanlık, tasavvuf, mizah, öğreticilik gibi birçok konuda yazılabilir. (V) Edebiyatımızdaki ilk mesnevi, Mevlânâ’nın 13. yüzyılda yazdığı Mesnevi adlı eserdir.
Parçada, numaralanmış yerlerin hangisinde yanlış ifade kullanılmıştır?
A) V B) II C) III D) IV E) I
Numaralanmış yerler arasında yanlış ifade kullanılan yer A seçeneğidir. Çünkü Divan edebiyatının beyitlerle yazılan nazım şekillerinden biri olduğu ifadesi yanlıştır. Divan edebiyatında beyitlerin yanı sıra gazel, kaside, rubai gibi nazım şekilleri de bulunmaktadır.
Dede Korkut Hikâyelerinde ele alınan olaylar - - - ile , kahramanaların duygu ve düşünceleri ise - - - ile dile getirilmiştir.
Yukarıda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A) Nesir - Nazım B) Nesir - Hikâye
C) Masal - Nazm D) Destan - Nazım
E) Nazım - Nesir
Doğru cevap "A) Nesir - Nazım" olmalıdır. Dede Korkut Hikâyeleri nesir formunda yazılmıştır, yani düzyazıdır. Kahramanların duygu ve düşünceleri ise nazım şeklinde ifade edilmiştir, yani şiirsel bir dil kullanılmıştır.
I. Eserler, Göktürkçe ve Uygurca verilmiştir.
II. İlk yazılı belge Göktürk Kitabeleri’dir.
III. Uygurca metnilerde, Maniheizm ve Buzdizm’in etkileri görülür.
Yukarıda özelllikleri verilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Geçiş Dönemi
B) İslamiyet Öncesi Dönem
C) Halk Edebiyatı Dönemi
D) Divan Edebiyatı Dönemi
E) Tanzimat Edebiyatı Dönemi
Bu sorunun cevap anahtarı "B) İslamiyet Öncesi Dönem" olmalıdır. Verilen özelliklerden yola çıkarak, eserlerin Göktürkçe ve Uygurca olduğu, ilk yazılı belgenin Göktürk Kitabeleri olduğu ve Uygurca metinlerde Maniheizm ve Buzdizm'in etkilerinin görüldüğü sonucuna varabiliriz. Bu özellikler İslamiyet öncesi döneme işaret etmektedir.
Göktürkçe, Uygurca ve Karahanlı Türkçesi dönemlerini kapsayan Türkçenin tarihi dönemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Orta Türkçe B) İlk Türkçe
C) Eski Türkçe D) Batı Türkçesi
E) Eski Anadolu Türkçes
Doğru cevap C seçeneği olan Eski Türkçe'dir. Eski Türkçe, Göktürkçe, Uygurca ve Karahanlı Türkçesi dönemlerini kapsayan Türkçenin tarihi bir dönemidir. Bu dönemde Türkçe, Orta Asya'da ve çevresindeki Türk toplulukları tarafından kullanılmıştır.
Mektebde anunla oldı hemdem
Bir nice melek-misâl kız hem
Bir saf kız oturdı bir saf oğlan
Cem’ oldı behişte hûr u gılmân
Oğlanlara kızlar olsalar yâr
Aşkda bulunur revâc-ı bâzâr
Bir mesneviden alınan bu beyitlerden yola çıkarak aşağıdakilerden hangisi tahmin edilemez?
A) Yazarı
B) Ölçüsü
C) Kafiye özellikleri
D) Yazıldığı ana dönem
E) Dil ve anlatım özellikleri
Sorunun doğru cevap anahtarı "A) Yazarı" olmalıdır. Verilen beyitlerden yola çıkarak yazarı tahmin etmek mümkün değildir, çünkü beyitlerde yazarın adı veya belirgin bir işaret bulunmamaktadır. Diğer seçenekler olan ölçüsü, kafiye özellikleri, yazıldığı ana dönem ve dil/anlatım özellikleri ise metinden çıkarılabilir ve tahmin edilebilir bilgilerdir.
Her ferdin hakkı var bizimdir vatan
Babamız, dedemiz döktüler al kan
Hudut boylarında can verip yatan
Saygıyla anarız şehit diyerek.
Yukarıdaki dörtlükte kaç fiilimsi vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
doğru cevap C seçeneği olacaktır. Yukarıdaki dörtlükte üç adet fiilimsi bulunmaktadır: "döktüler", "verip" ve "yatıp". Bu fiilimsiler fiilimsi edatlarla kullanılan isim veya sıfat kökleridir.
Aşağıdakilerin hangisinde Halk hikayelerinin beslendiği kaynaklar bir arada verilmiştir?
A) Hikaye - Tezkire - Masal
B) Efsane - Masal - Menkıbe
C) Roman - Destan - Kaside
D) Hikaye - Roman - Mesnevi
E) Mesnevi - Hikaye - Manzum
Bu sorunun cevap anahtarı "B) Efsane - Masal - Menkıbe" olmalıdır. - Halk hikayeleri, efsanelerden, masallardan ve menkıbelerden beslenir. - Efsaneler, mitolojik veya tarihi olaylara dayanan anlatılardır. - Masallar, genellikle hayalî ve fantastik öğeleri içeren öğretici veya eğlendirici hikayelerdir. - Menkıbeler, dini veya tarikatla ilgili kişilerin yaşamlarını konu alan öğretici hikayelerdir.
Emrah der ki düştüm dile
Bülbül figan eder güle
Güzel sevmek bir sarp kale
Ya alınır ya alınmaz
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Redife yer verilmiştir.
B) Tam kafiye kullanılmıştır.
C) Edebî sanatlar kullanılmıştır.
D) Hece ölçüsüyle söylenmiştir.
E) Alındığı şiirin tapşırma dörtlüğüdür.
Doğru cevap A seçeneğidir. Çünkü dizelerde redife yer verilmiştir. Redif, bir şiirin dizelerinde tekrarlanan aynı hece veya hece grubudur. Dizelerdeki "dile", "güle" ve "alınmaz" kelimeleri redif oluşturur. Diğer seçenekler doğrudur; tam kafiye kullanılmıştır, edebi sanatlar kullanılmıştır, dize ölçüsü hece ölçüsüdür. Ancak son dize alındığı şiirin tapşırma dörtlüğü değildir.
Oldum olası sevmişimdir vapur yolculuğunu( ) Bu sabah da 9( )15 Beşiktaş( ) Kadıköy vapurundaydım. Yanımda bir genç ( ) Elinde telefon ( ) kulağında kulaklıkla kendinden geçmiş vaziyette bambaşka bir evrende bambaşka bir hayat yaşıyor gibiydi.
Parçada yay ayraçla belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri gelmelidir?
A) (...) (:) (-) (,) (,) B) (.) (.) (-) (...) (,)
C) (.) (:) (-) (...) (,) D) (...) (.) (/) (...) (;)
E) (.) (:) (,) (,) (;)
Cümledeki boşluklara gelecek olan noktalama işaretleri B) (.) (:) (,) (,) (:) şeklinde olmalıdır. İlk boşluğa nokta (.), ikinci boşluğa iki nokta üst üste (:), üçüncü ve dördüncü boşluklara virgül (,) ve beşinci boşluğa tekrar virgül (,) gelmelidir. Bu şekilde cümlenin anlamı daha doğru ve akıcı bir şekilde ifade edilmiş olur.
Ela gözlerine kurban olduğum
Yüzüne bakmaya doyamadım ben
İbret için gelmiş derler cihana
Noktadır benlerin sayamadım ben
Bu dizelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez?
A) Yarım uyak kullanılmıştır.
B) “abcb” uyak düzenine sahiptir.
C) Semai türünün özelliklerini taşımaktadır.
D) Hem ek hem de kelime halinde redif vardır.
E) Teşbih ve hüsni talil sanatlarından yararlanılmıştır.
Bu sorunun cevap anahtarı C) Semai türünün özelliklerini taşımaktadır olmalıdır. Çünkü dizeler, semai türüne ait özellikleri taşımaktadır. Ancak, yargıların geri kalanı doğrudur. Dizelerde yarım uyak kullanılmıştır (A), "abcb" uyak düzenine sahiptir (B), hem ek hem de kelime halinde redif vardır (D), ve teşbih ve hüsni talil sanatlarından yararlanılmıştır (E).
Aşağıda verilen boşlukları uygun tanımlarla doldurunuz.
a. Koşuk nazım biçimi halk edebiyatında ..............., divan edebiyatında .................... olarak adlandırılır. Güzelleme, ................................, koçaklama ve .................................. koşma nazım biçimiyle yazılan türlerdir.
b. ............................, halk edebiyatının en kısa nazım biçimidir.
c. ............................... ve ................................, Türklerin divan edebiyatına kazandırdıkları nazım biçimleridir.
a. Koşuk nazım biçimi halk edebiyatında "koşma", divan edebiyatında "kaside" olarak adlandırılır. Güzelleme, taşlama, koçaklama ve ağıt koşma nazım biçimiyle yazılan türlerdir. b. "Destan" halk edebiyatının en kısa nazım biçimidir. Destanlar, kahramanlık ve olaylarla ilgili halk hikâyelerini anlatan şiirlerdir. c. "Gazel" ve "kaside", Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı nazım biçimleridir. Gazel, aşk, sevgi ve doğa temalarını işleyen lirik şiirlerdir, kaside ise övgü ve methiyelerin yer aldığı şiirlerdir.
Açıklama:İlk soruda, boşluklara uygun şekilde koşuk nazım biçiminin halk edebiyatında "koşma", divan edebiyatında "kaside" olarak adlandırıldığı belirtilmiştir. Ayrıca, koşma nazım biçimiyle yazılan türler olarak güzelleme, taşlama, koçaklama ve ağıt da verilmiştir. İkinci soruda, en kısa nazım biçimi olan "destan" halk edebiyatının özelliği olarak belirtilmiştir. Üçüncü soruda ise Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı gazel ve kaside nazım biçimleri açıklanmıştır.
Gönlün taçsız yaşında
Ömür bir bir biterken
Yıldızlar hep başında
Aşkın düşü öterken
Selim Savaş Karakaş
Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Cevap anahtarı: A. Dörtlük anonimdir, yani yazarı belirtilmemiştir. Dolayısıyla "Anonimdir" ifadesi doğrudur. Rediflere yer verilmiştir, çünkü "yaşında" ve "başında" kelimeleri aynı redifi taşımaktadır. Diğer seçeneklerde de doğru ifadeler vardır: 7'li hece ölçüsü kullanılmıştır, kafiye düzeni "abab"dir ve söz sanatına yer verilmiştir (teşbih sanatı kullanılmıştır).
“Kimisi kalkar bak, kimisi konar; kimisi yüzer bak, kimi su içer.”
Bu açıklama aşağıdaki dizelerden hangisine ait olabilir?
A) kitap atı urdım Kutadgu bilig kutadsu ogıklıka tutsu elig
B) kayusı kopar kör kayusı konar kayusı çapar kör kayu suv içer
C) kaz ördek kuğu kıl kalıkıg tudı kakılayu kaynar yokaru kodı
D) iligke başka kördi yaşru közin kaşı közi tügmiş acıtmış yüzin
E) bu beglik ulı kör könilik turur köni bolsa begler tiriglik bolur
Bu açıklama, "Kimisi kalkar bak, kimisi konar; kimisi yüzer bak, kimi su içer." ifadesine en uygun olan dizedir: B) kayusı kopar kör kayusı konar kayusı çapar kör kayu suv içer Bu dize, doğada farklı davranışlara sahip olan kuşların çeşitli hareketlerini anlatmaktadır.
.......... , anlatılması sayfalar tutacak uzun hikâyeleri dile getirir. Aşk, kahramanlık konularıyla dinî, ahlaki ve felsefi öğretilerin işlendiği bir nazım biçimidir. Kafiyesine yüzlerce, binlerce eş kelime bulmayı kaldıramayacak geniş çaplı eserler için başvurulacak tek nazım şeklidir.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Kaside B) Mesnevi C) Gazel
D) Şarkı E) Tuyuğ
Cevap anahtarı: B. Parçada verilen tanımlara göre, uzun hikâyeleri anlatan, aşk, kahramanlık, dinî, ahlaki ve felsefi konuları işleyen nazım biçimi için boş bırakılan yere "Mesnevi" getirilmelidir. Mesnevi, geniş çaplı eserlerin kaleme alınmasında kullanılan bir nazım şeklidir ve kafiyesine yüzlerce, binlerce eş kelime bulma özelliğine sahiptir.
Maraş kurtuldu
Duruldu Ökkeş’in kabaran yüreği
Açlığını, yorgunluğunu duydu
Soğuğu, uykusuzluğu duydu Bir gün bir gece uyudu
Sonra kalktı davul zurna
Halaya durdu.
Bu dizelerde geçen “duymak” sözcüğü aşağıdaki anlamlarından hangisiyle kullanılmıştır?
A) İşitmek, ses almak
B) Sezmek, fark etmek, hissetmek
C) Bilgi almak, öğrenmek, haber almak
D) Dokunma, koklama vb. duyularla algılamak
E) Nesnelere dokunarak onların özelliklerini belirlemek
Bu sorunun cevap anahtarı "B) Sezmek, fark etmek, hissetmek" olarak verilmiştir. "Duyumak" sözcüğü, bu dizelerde anlam olarak "sezmek, fark etmek, hissetmek" anlamında kullanılmıştır. Dizelerde yer alan "Açlığını, yorgunluğunu duydu / Soğuğu, uykusuzluğu duydu" ifadeleriyle, kişinin içsel durumunu ve çevresindeki etkileri fark ettiği ve hissettiği anlatılmaktadır. Bu nedenle, "duymak" sözcüğü bu bağlamda anlamını "sezmek, fark etmek, hissetmek" şeklinde kullanmaktadır.
İki elim gitmez oldu yüzümden
Ah ettikçe yaşlar gelir gözümden
Kusurumu gördüm kendi özümden
Bir dost bulamadım gün akşam oldu
Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
B) Hece ölçüsüyle söylenmiştir.
C) Redif ve kafiye birlikte kullanılmıştır.
D) Kafiye düzeni çapraz kafiye şeklindedir.
E) Halk şiiri geleneğinin etkisi görülmektedir.
Bu sorunun cevap anahtarı "D) Kafiye düzeni çapraz kafiye şeklindedir." olarak verilmiştir. Verilen parça çapraz kafiye düzenine sahiptir, yani dizeler arasında kafiye uyumu çapraz olarak sağlanmıştır. Örneğin, "yüzümden - gözümden" ve "özümden - oldu" dizelerinde çapraz kafiye kullanılmıştır. Diğer seçeneklerde ise anlaşılır bir dil kullanıldığı, hece ölçüsüyle söylendiği, redif ve kafiye birlikteliği olduğu, halk şiiri geleneğinin etkisi görüldüğü ifade edilmektedir.
I
Seher vakti çaldım yârin kapısın
Baktım yârin kapıları sürmeli
Boş bulmadım otağının yapısın
Çıkageldi bir gözleri sürmeli
II
Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dün ü günü
Bana seni gerek seni
III
Ne tende cân ile sensiz ümîd-i sıhhat olur
Ne cân bedende gam-i firkatinde râhat olur
Ne çâre var ki firâkınla eğlenem bir dem
Ne tâli’im meded eyler visâle fırsat olur
Numaralandırılan şiirlerin nazım biçimleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) Koşma-İlahi-Gazel
B) Semai-İlahi-Gazel
C) Varsağı-Semai-Mesnevi
D) Koşma-Semai-Mesnevi
E) Semai-Mâni-Kaside
Doğru cevap A seçeneğidir. Numaralandırılan şiirlerin nazım biçimleri sırasıyla Koşma (I), İlahi (II) ve Gazel (III) olarak verilmiştir. Koşma, ilk şiirin yapısı ve uyak düzeniyle uyumludur. İkinci şiirdeki tekrar eden dize yapısı İlahi nazım biçimine işaret eder. Üçüncü şiir ise Gazel nazım biçimini yansıtmaktadır.
Keldü esin esneyü
Kadka tükel osnayu
Kirdi bodun kasnayu
Kar bulut kükreşür
Metnin şekil ve içerik özellikleri dikkate alındığında, aşağıda verilen edebî dönemlerden hangisine ait olduğu söylenebilir?
A) Halk edebiyatı
B) Destan Dönemi Türk Edebiyatı
C) Divan edebiyatı
D) Millî edebiyat
E) Cumhuriyet edebiyatı
Evet, doğru cevap B) Destan Dönemi Türk Edebiyatı'dır. Bu metin, özellikle destanların üslubunu yansıtan dize yapısı ve anlatım tarzı ile Destan Dönemi Türk Edebiyatı'nın özelliklerini taşımaktadır. Destanlar, kahramanlık, savaş, doğa olayları gibi konuları işlerken, dize düzeni ve dil kullanımı açısından da belirli özelliklere sahiptir. Bu nedenle verilen metin Destan Dönemi Türk Edebiyatı'na ait olarak değerlendirilebilir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme isim tamlaması vardır?
A) Dünya nüfusunun yarısından fazlası yetersiz besleniyor
B) Edebiyat, hayat ile ilgili olduğundan bilim ve teknolojiden de söz etmelidir.
C) Çoğumuz, bilimin tadını çıkarmak için gereken azıcık çabayı dahi göstermiyoruz.
D) İnsanın insandan esirgediği insaniyet, binlerce insanın açlıktan ölmesine yol açıyor.
E) Unutulmamalı ki özünü unutan, ondan uzaklaşan, kendini kaybeder.
oğru cevap "A) Dünya nüfusunun yarısından fazlası yetersiz besleniyor" cümlesidir. Bu cümlede "Dünya nüfusunun yarısından fazlası" ifadesi zincirleme bir isim tamlamasıdır. "Dünya nüfusu" bir isim öbeği olarak başlar ve "yarısından fazlası" ise bir sıfat tamlaması olarak bu isim öbeğini niteler. Bu şekilde bir araya gelerek zincirleme isim tamlaması oluşturur. Yani, cümlede "Dünya nüfusunun yarısından fazlası" isim tamlamasıdır ve bu, verilen seçenekler arasında zincirleme isim tamlaması içeren tek cümledir.
Adalet kalmadı, hep zulüm doldu,
Geçti şu baharın gülleri soldu,
Dünyanın gidişi acayip oldu,
Koyun belli değil, kurt belli değil
Ruhsati
Yukarıdaki dörtlük koşma nazım şeklinin hangi türüne aittir?
A) Güzelleme B) Taşlama C) Koçaklama
D) Ağıt E) Semai
Cevap anahtarı olarak B) Taşlama seçeneği verilmelidir. Yukarıdaki dörtlük, taşlama nazım şekline aittir. Taşlama, eleştiri, hiciv ve sert söylem içeren bir türdür. Dörtlükte ifade edilen sözlerde adaletsizlik, zulüm ve dünyanın değişimi gibi konular ele alınmış ve sert bir üslup kullanılmıştır. Bu da taşlamanın özelliklerine uygun düşmektedir. - Dörtlükteki içerik, adaletsizlik, zulüm ve dünyanın değişimi gibi konuları ele alır. - Sözlerde sert bir üslup kullanılmıştır. - Taşlama nazım şekli, eleştiri, hiciv ve sert söylemi içeren bir türdür.
Kasideler, din ve devlet büyüklerini(I) öven ve devrin yöneticisine sunulan şiirlerdir. Şair şiirine doğayı veya bir şehri tasvirle başlar ki bu bölüme nesip veya teşbib(II) adı verilir. Şair daha sonra şiirini sunacağı devlet büyüğünü abartılı bir dille över ki bu bölüme girizgâh(III) denir Kasidenin içinde şairin tercihine bırakılmış bir gazel bulunur, buna da tegazzül(IV) denir. Şairin kendini övdüğü fahriye bölümü ile devam eden şiir, dua ile sona erer(V).
Kaside ile igili bilgilerin verildiği bu parçada numaralanmış ifadelerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap anahtarı olarak C) III seçeneği verilmelidir. Numaralanmış ifadeler arasında III ifadesinde bilgi yanlışı vardır. Kasidelerde girizgâh bölümü, şairin devlet büyüğünü abartılı bir dille överek başladığı bölüm değildir. Girizgâh, kasidenin konusunu ve temel düşüncesini anlatan giriş bölümüdür. Özgeçmiş, yapılan eserin amacı gibi unsurlar bu bölümde yer alır. Düzgünce ve çekici bir şekilde kaleme alınan girizgâh, kasidenin devamını okuyucuya ilgi çekici kılar.
Halk şiirinde en yaygın kullanılan türlerden biridir. Özellikle köylerde yaşayan kızlar uzun kış gecelerinde ya da çalışırken eğlence kaynağı olarak da duygularını en kısa bir biçimde ifade etmede kullanmışlardır. Genellikle dört dizeden oluşan bu tür aaxa şeklinde kafiyelenir. Bir ezgi ile söylenen türkülerimizin de birçoğunun sözleri bu tür şiirlerden oluşur.
Yukarıda bahsedilen halk şiiri nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mâni B) Koşma C) Bilmece
D) Semai E) Türkü
doğru cevap "A) Mâni" olmalıdır. Özür dilerim, yanlış bir bilgi verdim. Yukarıdaki açıklamalara göre, halk şiirinde en yaygın kullanılan türlerden biri olan mâni, köylerde yaşayan kızlar tarafından duygularını kısa bir biçimde ifade etmek için kullanılmıştır. Genellikle dört dizeden oluşan mâni, aaxa şeklinde kafiyelenir. Bir ezgiyle söylenen türkülerin de birçoğunun sözleri mânilerden oluşur. Dolayısıyla, doğru cevap "A) Mâni" seçeneğidir.
Divan edebiyatı ve nazım şekilleri hakkındaki bilgi ve anlama becerilerini değerlendirir.
Bu soru, öğrencilerin edebi türlerin özelliklerini anlama ve Dede Korkut Hikâyeleri'nin yazılış tarzını kavrama becerilerini geliştirir.
Bu soru, öğrencilerin Türk edebiyatı tarihindeki dönemleri ve özelliklerini anlama yeteneklerini geliştirir.
Türk dilinin tarihini ve evrimini anlamalarına yardımcı olur.
Bu soru, öğrencilerin edebi metinlerden çıkarılamayacak bilgilerin sınırlarını anlamalarını sağlar ve metin analizi becerilerini geliştirir.
Bu soru, öğrencilerin halk hikayelerinin beslendiği kaynakları bilme ve farklı edebi türleri ayırabilme becerisini ölçer.
Redif kavramını anlamaları ve şiirin yapısını değerlendirebilmeleri amaçlanmaktadır.
Şiir türlerini ve uyak düzenlerini tanımak ve şiirde kullanılan sanatları tespit etmek becerisini geliştirir.
Halk ve divan edebiyatı arasındaki nazım biçimleri farkını anlamaları ve bu nazım biçimlerini tanımlayabilmeleri hedeflenir.
Öğrencilerin şiirleri analiz etme becerileri geliştirilir, dil sanatlarını tanıma ve yorumlama yetenekleri güçlenir. Ü
Dizeler arasından anlamlı bir ilişki kurma yeteneğini ve dikkatli bir okuma becerisini ölçmeyi amaçlamaktadır.
Öğrenciler, farklı nazım biçimlerini tanıma ve anlama becerilerini geliştirirler.
Öğrencilerin edebi metinlerde kelime anlamlarının farklı bağlamlarda nasıl kullanıldığını anlamalarını sağlamak ve sözcüklerin anlam genişlemesi ve mecazi kullanımını kavramalarını desteklemek.
Öğrencilerin edebi metinlerdeki kafiye düzenini tanıma ve anlama becerilerini geliştirmek.
Öğrenciler, farklı nazım biçimlerini tanıyarak şiirlerin yapılarını ve özelliklerini anlamayı öğrenirler.
Öğrenciler, metinlerin dil ve içerik özelliklerine bakarak edebi dönemleri tanıyabilme ve metinleri doğru bir şekilde sınıflandırabilme yeteneğini geliştirirler.
Zincirleme isim tamlamasını tanıma ve anlama.
Öğrenciler, farklı nazım biçimlerini tanıyarak bir dörtlüğün hangi nazım şekline ait olduğunu belirleme yeteneğini geliştirirler.
Halk şiiri nazım şekillerini tanıma ve mâninin özelliklerini anlama.
etiketlerini kapsamaktadır.Değerli öğretmenlerimiz, isterseniz sistemimizde kayıtlı binlerce sorudan 10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı dersi için sınav-yazılı hazırlama robotu ile ücretsiz olarak beş dakika içerisinde istediğiniz soru sayısında, soru tipinde ve zorluk derecesinde sınav oluşturabilirsiniz. Yazılı robotu için Sınav Robotu tıklayın.