2022-2023 10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1.Dönem 2.Yazılı (TEST)

(I) Divan edebiyatının beyitlerle yazılan nazım şekillerindendir. (II) Beyit sınırlaması yoktur ve aruzun kısa kalıplarıyla yazılır. (III) Beş mesneviden oluşan eserlere “hamse” adı verilir. (IV) Aşk, kahramanlık, tasavvuf, mizah, öğreticilik gibi birçok konuda yazılabilir. (V) Edebiyatımızdaki ilk mesnevi, Mevlânâ’nın 13. yüzyılda yazdığı Mesnevi adlı eserdir.
Parçada, numaralanmış yerlerin hangisinde yanlış ifade kullanılmıştır?

A) V    B) II     C) III     D) IV     E) I

Dede Korkut Hikâyelerinde ele alınan olaylar - - - ile , kahramanaların duygu ve düşünceleri ise - - - ile dile getirilmiştir.
Yukarıda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) Nesir - Nazım            B) Nesir - Hikâye
C) Masal - Nazm            D) Destan - Nazım
E) Nazım - Nesir

I. Eserler, Göktürkçe ve Uygurca verilmiştir.
II. İlk yazılı belge Göktürk Kitabeleri’dir.
III. Uygurca metnilerde, Maniheizm ve Buzdizm’in etkileri görülür.
Yukarıda özelllikleri verilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Geçiş Dönemi
B) İslamiyet Öncesi Dönem
C) Halk Edebiyatı Dönemi
D) Divan Edebiyatı Dönemi
E) Tanzimat Edebiyatı Dönemi

Göktürkçe, Uygurca ve Karahanlı Türkçesi dönemlerini kapsayan Türkçenin tarihi dönemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Orta Türkçe                    B) İlk Türkçe
C) Eski Türkçe                    D) Batı Türkçesi
E) Eski Anadolu Türkçes

Mektebde anunla oldı hemdem
Bir nice melek-misâl kız hem
Bir saf kız oturdı bir saf oğlan
Cem’ oldı behişte hûr u gılmân
Oğlanlara kızlar olsalar yâr
Aşkda bulunur revâc-ı bâzâr
Bir mesneviden alınan bu beyitlerden yola çıkarak aşağıdakilerden hangisi tahmin edilemez?

A) Yazarı
B) Ölçüsü
C) Kafiye özellikleri
D) Yazıldığı ana dönem
E) Dil ve anlatım özellikleri

Her ferdin hakkı var bizimdir vatan
Babamız, dedemiz döktüler al kan
Hudut boylarında can verip yatan
Saygıyla anarız şehit diyerek.
Yukarıdaki dörtlükte kaç fiilimsi vardır?

A) I     B) II     C) III     D) IV     E) V

Aşağıdakilerin hangisinde Halk hikayelerinin beslendiği kaynaklar bir arada verilmiştir?

A) Hikaye - Tezkire - Masal
B) Efsane - Masal - Menkıbe
C) Roman - Destan - Kaside
D) Hikaye - Roman - Mesnevi
E) Mesnevi - Hikaye - Manzum

Emrah der ki düştüm dile
Bülbül figan eder güle
Güzel sevmek bir sarp kale
Ya alınır ya alınmaz
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Redife yer verilmiştir.
B) Tam kafiye kullanılmıştır.
C) Edebî sanatlar kullanılmıştır.
D) Hece ölçüsüyle söylenmiştir.
E) Alındığı şiirin tapşırma dörtlüğüdür.

Oldum olası sevmişimdir vapur yolculuğunu( ) Bu sabah da 9( )15 Beşiktaş( ) Kadıköy vapurundaydım. Yanımda bir genç ( ) Elinde telefon ( ) kulağında kulaklıkla kendinden geçmiş vaziyette bambaşka bir evrende bambaşka bir hayat yaşıyor gibiydi.
Parçada yay ayraçla belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri gelmelidir?

A) (...) (:) (-) (,) (,)            B) (.) (.) (-) (...) (,)
C) (.) (:) (-) (...) (,)            D) (...) (.) (/) (...) (;)
E) (.) (:) (,) (,) (;)

Ela gözlerine kurban olduğum
Yüzüne bakmaya doyamadım ben
İbret için gelmiş derler cihana
Noktadır benlerin sayamadım ben
Bu dizelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez?

A) Yarım uyak kullanılmıştır.
B) “abcb” uyak düzenine sahiptir.
C) Semai türünün özelliklerini taşımaktadır.
D) Hem ek hem de kelime halinde redif vardır.
E) Teşbih ve hüsni talil sanatlarından yararlanılmıştır.

Aşağıda verilen boşlukları uygun tanımlarla doldurunuz.

a. Koşuk nazım biçimi halk edebiyatında ..............., divan edebiyatında .................... olarak adlandırılır. Güzelleme, ................................, koçaklama ve .................................. koşma nazım biçimiyle yazılan türlerdir.
b. ............................, halk edebiyatının en kısa nazım biçimidir.
c. ............................... ve ................................, Türklerin divan edebiyatına kazandırdıkları nazım biçimleridir.

Gönlün taçsız yaşında
Ömür bir bir biterken
Yıldızlar hep başında
 Aşkın düşü öterken
                        Selim Savaş Karakaş
Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

“Kimisi kalkar bak, kimisi konar; kimisi yüzer bak, kimi su içer.”
Bu açıklama aşağıdaki dizelerden hangisine ait olabilir?

A) kitap atı urdım Kutadgu bilig kutadsu ogıklıka tutsu elig
B) kayusı kopar kör kayusı konar kayusı çapar kör kayu suv içer
C) kaz ördek kuğu kıl kalıkıg tudı kakılayu kaynar yokaru kodı
D) iligke başka kördi yaşru közin kaşı közi tügmiş acıtmış yüzin
E) bu beglik ulı kör könilik turur köni bolsa begler tiriglik bolur

..........  , anlatılması sayfalar tutacak uzun hikâyeleri dile getirir. Aşk, kahramanlık konularıyla dinî, ahlaki ve felsefi öğretilerin işlendiği bir nazım biçimidir. Kafiyesine yüzlerce, binlerce eş kelime bulmayı kaldıramayacak geniş çaplı eserler için başvurulacak tek nazım şeklidir.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Kaside         B) Mesnevi        C) Gazel
D) Şarkı           E) Tuyuğ

Maraş kurtuldu
Duruldu Ökkeş’in kabaran yüreği
Açlığını, yorgunluğunu duydu
Soğuğu, uykusuzluğu duydu Bir gün bir gece uyudu
Sonra kalktı davul zurna
Halaya durdu.
Bu dizelerde geçen “duymak” sözcüğü aşağıdaki anlamlarından hangisiyle kullanılmıştır?

A) İşitmek, ses almak
B) Sezmek, fark etmek, hissetmek
C) Bilgi almak, öğrenmek, haber almak
D) Dokunma, koklama vb. duyularla algılamak
E) Nesnelere dokunarak onların özelliklerini belirlemek

İki elim gitmez oldu yüzümden
Ah ettikçe yaşlar gelir gözümden
Kusurumu gördüm kendi özümden
Bir dost bulamadım gün akşam oldu
Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
B) Hece ölçüsüyle söylenmiştir.
C) Redif ve kafiye birlikte kullanılmıştır.
D) Kafiye düzeni çapraz kafiye şeklindedir.
E) Halk şiiri geleneğinin etkisi görülmektedir.

                     I
Seher vakti çaldım yârin kapısın
Baktım yârin kapıları sürmeli
Boş bulmadım otağının yapısın
Çıkageldi bir gözleri sürmeli
                     II
Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dün ü günü
Bana seni gerek seni
                    III
Ne tende cân ile sensiz ümîd-i sıhhat olur
Ne cân bedende gam-i firkatinde râhat olur
Ne çâre var ki firâkınla eğlenem bir dem
Ne tâli’im meded eyler visâle fırsat olur
 Numaralandırılan şiirlerin nazım biçimleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?

A) Koşma-İlahi-Gazel
B) Semai-İlahi-Gazel
C) Varsağı-Semai-Mesnevi
D) Koşma-Semai-Mesnevi
E) Semai-Mâni-Kaside

Keldü esin esneyü   
Kadka tükel osnayu
Kirdi bodun kasnayu
Kar bulut kükreşür
Metnin şekil ve içerik özellikleri dikkate alındığında, aşağıda verilen edebî dönemlerden hangisine ait olduğu söylenebilir?

A) Halk edebiyatı
B) Destan Dönemi Türk Edebiyatı
C) Divan edebiyatı
D) Millî edebiyat
E) Cumhuriyet edebiyatı

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme isim tamlaması vardır?

A) Dünya nüfusunun yarısından fazlası yetersiz besleniyor
B) Edebiyat, hayat ile ilgili olduğundan bilim ve teknolojiden de söz etmelidir.
C) Çoğumuz, bilimin tadını çıkarmak için gereken azıcık çabayı dahi göstermiyoruz.
D) İnsanın insandan esirgediği insaniyet, binlerce insanın açlıktan ölmesine yol açıyor.
E) Unutulmamalı ki özünü unutan, ondan uzaklaşan, kendini kaybeder.

Adalet kalmadı, hep zulüm doldu,
Geçti şu baharın gülleri soldu,
Dünyanın gidişi acayip oldu,
Koyun belli değil, kurt belli değil
             Ruhsati
Yukarıdaki dörtlük koşma nazım şeklinin hangi türüne aittir?

A) Güzelleme         B) Taşlama        C) Koçaklama
D) Ağıt                    E) Semai

Kasideler, din ve devlet büyüklerini(I) öven ve devrin yöneticisine sunulan şiirlerdir. Şair şiirine doğayı veya bir şehri tasvirle başlar ki bu bölüme nesip veya teşbib(II) adı verilir. Şair daha sonra şiirini sunacağı devlet büyüğünü abartılı bir dille över ki bu bölüme girizgâh(III) denir Kasidenin içinde şairin tercihine bırakılmış bir gazel bulunur, buna da tegazzül(IV) denir. Şairin kendini övdüğü fahriye bölümü ile devam eden şiir, dua ile sona erer(V).
Kaside ile igili bilgilerin verildiği bu parçada numaralanmış ifadelerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I    B) II    C) III    D) IV    E) V

Halk şiirinde en yaygın kullanılan türlerden biridir. Özellikle köylerde yaşayan kızlar uzun kış gecelerinde ya da çalışırken eğlence kaynağı olarak da duygularını en kısa bir biçimde ifade etmede kullanmışlardır. Genellikle dört dizeden oluşan bu tür aaxa şeklinde kafiyelenir. Bir ezgi ile söylenen türkülerimizin de birçoğunun sözleri bu tür şiirlerden oluşur.
Yukarıda bahsedilen halk şiiri nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mâni             B) Koşma             C) Bilmece
D) Semai           E) Türkü