10.Sınıf Biyoloji 2.Dönem 1.Test

Cevap anahtarı: A) Poligenik kalıtım. Bu soruda, bir genin birden fazla fiziksel özellik üzerinde etkisi olduğu durumu belirlememiz istenmektedir. Bu duruma "poligenik kalıtım" denir. Poligenik kalıtım, birden fazla genin birlikte çalışarak bir fenotipi belirlemesi durumudur. Bu genlerin her biri, fenotipteki özelliklerin değişkenliğine katkıda bulunur. Poligenik kalıtım, özellikle kompleks fenotiplerin (örneğin, boy, cilt rengi, zeka gibi) belirlenmesinde önemlidir. Birden fazla genin etkileşim göstermesiyle ortaya çıkan bu durum, çevresel faktörlerle de etkileşime girebilir.

Cevap anahtarı: A) Fenotip. Bu soruda, bir özelliğin farklı ifade biçimlerinin genlerin belirli kombinasyonlarına bağlı olduğu durumu belirlememiz istenmektedir. Bu durum "fenotip" olarak adlandırılır. Fenotip, bireyin genotipi (gen kombinasyonu) tarafından belirlenen özelliklerin gözlemlenebilir veya ölçülebilir hali olarak tanımlanır. Genotip, ise bireyin sahip olduğu gen kombinasyonunu ifade eder. Fenotip, genetik faktörlerin yanı sıra çevresel etkileşimlerden de etkilenebilir. Bir özelliğin farklı fenotipik ifadeleri, genlerin farklı kombinasyonlarına bağlı olarak ortaya çıkar.

Bu sorunun cevap anahtarı "A) Çekinik kalıtım" olarak belirlenmiştir. Çekinik kalıtım, bir özelliğin baskın alelin bulunmadığı bir çaprazlama sonucunda ortaya çıkar. Bu durumda, çaprazlama sonucunda bireylerin tamamı homozigot olur, yani aynı çekinik aleli taşırlar. Baskın alelin olmaması nedeniyle çekinik özellik baskın özelliğe göre maskelenir ve gözlemlenmez.

Bu sorunun cevap anahtarı "A) Genotip" olarak belirlenmiştir. Genotip, bir organizmanın taşıdığı genlerin toplamıdır ve kalıtımsal özelliklerin belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Bir insanın kalıtsal özelliklerinde anne ve babasından aldığı genlerin oranı genotip ile ifade edilir. Anne ve babanın genotiplerinden çeşitli kombinasyonlarla oluşan yeni bir genotip, çocuğun kalıtsal özelliklerini belirler.

Bu sorunun cevap anahtarı "D) Huntington hastalığı" olarak belirlenmiştir. Huntington hastalığı, otozomal dominant yolla kalıtılan bir genetik hastalıktır. Bu hastalık, beynin hücrelerinde bozulmaya neden olan bir gen mutasyonu sonucunda ortaya çıkar. Hastalık, ebeveynlerden birinden etkili bir kopya alındığında kendini gösterir. Yani, hastalıklı bir ebeveynin çocuğu hastalığı kalıtım yoluyla alabilir.

Cevap anahtarı: D) CRISPR-Cas9. Modern genetik uygulamaları arasında CRISPR-Cas9, hücre bölünmesi sırasında belli genleri susturma veya aktifleştirme amacıyla yapılan bir işlem olarak kullanılan bir teknolojidir. CRISPR-Cas9, DNA dizilerinde hedeflenen bölgelere müdahale ederek istenilen genetik değişiklikleri yapabilme yeteneğine sahiptir. Bu yöntem, genetik araştırmalarda, hastalıkların anlaşılması ve tedavi edilmesi süreçlerinde, bitki ve hayvan yetiştirme çalışmalarında kullanılmaktadır.

Bu sorunun cevap anahtarı "C) 1/8" olarak belirlenmiştir. Bu soruda, bir baba AaBb genotipinde ve bir anne aaBB genotipindedir. Çocukların AB fenotipini gösterme olasılığını hesaplamak için çaprazlama yöntemini kullanabiliriz. Baba AaBb genotipine sahip olduğu için olası gen kombinasyonları AB, Ab, aB ve ab şeklindedir. Anne aaBB genotipine sahip olduğu için olası gen kombinasyonları aB ve aB şeklindedir. Çocukların olası genotiplerini çaprazlama tablosuyla hesapladığımızda, AB fenotipine sahip çocukların oranı 1/8 olarak bulunur. Bu demektir ki, her 8 çocuktan biri AB fenotipini gösterecektir.

Bu sorunun cevap anahtarı "B) Çevresel faktörlerin ve genotipin birlikte etkileşimi sonucu oluşur." olarak belirlenmiştir. Bir bireyin fenotipi, hem genetik faktörlerin (genotip) hem de çevresel faktörlerin etkileşimi sonucunda oluşur. Genotip, bireyin sahip olduğu genetik bilginin tamamını ifade ederken, çevresel faktörler ise bireyin dış çevreyle etkileşimini ve deneyimlerini temsil eder. Fenotip, genotipin çevresel faktörlerle etkileşerek ortaya çıkan gözlemlenebilir özelliklerin toplamıdır.

Cevap anahtarı: C) Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR), modern genetik uygulamalarından biridir. PCR, DNA parçalarının milyonlarca kopyasının hızlı ve hassas bir şekilde üretilmesini sağlayan bir tekniktir. Bu yöntem, laboratuvar ortamında DNA analizleri, genetik tanı, DNA dizileme, genetik mühendislik ve tıbbi araştırmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. PCR, DNA'nın belirli bölgelerinin hedeflenerek çoğaltılmasını sağlar ve bu sayede DNA analizlerinde daha iyi sonuçlar elde edilmesini sağlar.

Bu sorunun cevap anahtarı "D) Kalıtımın Çeşitliliği Yasası" olarak belirlenmiştir. Mendel'in kalıtım yasaları, genetik kalıtımın temel prensiplerini açıklayan kurallardır. Bu yasalardan biri olan "Kalıtımın Çeşitliliği Yasası", gerçek hayatta var olan bir Mendel yasası değildir. Mendel'in gerçek yasaları arasında Birinci Yasası (Dominant-Rezessif Yasası), İkinci Yasası (Bağımsız Assortment Yasası) ve diğerleri bulunur.

Cevap anahtarı: C) Bağımsız Assortment Yasası. Bu durumu açıklayan kalıtım yasası, Bağımsız Assortment Yasasıdır. Bağımsız Assortment Yasası, farklı özelliklere sahip iki gen çiftinin çaprazlanması sonucunda, bu özelliklerin bağımsız olarak gametlere ayrılacağını ve birbirlerinden bağımsız olarak kombinasyonlar oluşturacaklarını belirtir. Çiftçinin iki farklı yarımşeker mısır çeşidini çaprazlaması sonucunda elde edilen yavruların %25'inin tatlı, %50'sinin yarımşeker ve %25'inin şekerli olduğu belirtilmiştir. Bu sonuçlar, farklı özelliklerin bağımsız olarak ayrıldığını ve kombinasyonlar oluşturduğunu göstermektedir.

Cevap anahtarı: C) Kromozom sayısı 47'dir ve fazladan bir kromozom 21'dir. Down Sendromu, kromozom anomalilerinden biridir ve genellikle bireyde 21. kromozomun fazladan bir kopyasının bulunmasıyla oluşur. Bu duruma trizomi 21 veya üçlü 21 olarak da adlandırılır. Normalde insanlarda 46 kromozom bulunurken, Down Sendromlu bireylerde kromozom sayısı 47 olur. Fazladan kromozom 21, bireyin gelişimi üzerinde etkili olan genlerin fazla kopyalarını taşıdığından, çeşitli fiziksel özelliklerin ve bilişsel yeteneklerin farklılıklarına yol açar.

Cevap anahtarı: C) El becerisi. El becerisi, doğrudan kalıtım yoluyla aktarılamayan bir özelliktir. El becerisi, daha çok bireyin deneyimleri, eğitimi ve pratik yapmasıyla gelişen bir yetenektir. Kalıtım yoluyla aktarılan özellikler genellikle genetik bilgilerimizin taşındığı DNA'da kodlanan özelliklerdir. Ancak el becerisi gibi yetenekler, çevresel etkiler ve kişisel deneyimlerin sonucunda şekillenir.

Sorunun cevap anahtarı "E) Protein sentezi" seçeneğidir. Protein sentezi, modern genetik uygulamalarından biri değildir. Protein sentezi doğal olarak hücrelerde gerçekleşen bir süreçtir ve genetik mühendislik veya genetik uygulamalarla ilişkili bir yöntem değildir. Diğer seçenekler ise modern genetik uygulamalarını temsil etmektedir: DNA parmak izi analizi, transgenik organizma üretimi, genetik danışmanlık ve klonlama.

Kalıtım, genetik faktörlerle ilgilidir. Kalıtım, bir bireyin özelliklerinin ebeveynlerinden genetik olarak aktarılması sürecidir. Genler, bir bireyin karakteristik özelliklerini belirleyen DNA molekülleridir. Kalıtım yoluyla, bir birey belirli özelliklerini biyolojik olarak anne ve babasından miras alır. Kalıtım, genetik faktörlerle ilgilidir. Kalıtım sürecinde, bir bireyin özellikleri ebeveynlerinden genetik olarak aktarılır. Genler, karakteristik özellikleri belirleyen DNA molekülleridir ve kalıtım yoluyla bir birey, belirli özelliklerini biyolojik olarak miras alır.

Sorunun cevap anahtarı "B) Allel çiftleri aynı kromozoma yerleştirilir." seçeneğidir. Mendel'in "ayrı yavrular yasası" veya "bağımsızlık yasası" olarak da bilinen ikinci yasa, farklı özellikleri kontrol eden allel çiftlerinin aynı kromozoma yerleştirilmesini ifade eder. Bu yasa, Mendel'in bezelye bitkileri üzerinde yaptığı deneylerden elde ettiği sonuçları açıklar. Mendel, farklı özelliklerin genlerinin bağımsız olarak aktarıldığını ve farklı özellikleri kontrol eden allel çiftlerinin aynı kromozoma bağlı olmadığını göstermiştir. Diğer seçenekler ise Mendel'in "ayrı yavrular yasası" ile ilgili olmayan konuları temsil etmektedir: allel çiftlerinin farklı kromozomlara yerleştirilmesi, bir genin birden fazla özellik üzerinde etkili olması, bir özellik üzerinde birden fazla genin etkili olması.